Kartka z kalendarza historycznego

 

 

 

 

Co się wydarzyło
w sierpniu?

800px-KaempfferKatzbachschlacht
26 sierpnia 1813 - bitwa nad Kaczawą

27 sierpnia 479 p.n.e. – największa bitwa II wojny grecko-perskiej pod Platejami. Zmierzyło się w niej około 40 tysięcy Ateńczyków, Spartan i Tebańczyków oraz 70 tys. Persów. Klęska tych ostatnich (stracili według różnych danych od 10 do 50 tysięcy) była równoznaczna z załamaniem się okupacji perskiej w Helladzie.

9 sierpnia 480 p.n.e. – jedna z najsłynniejszych bitew w historii świata, stanowiąca część II inwazji perskiej na Helladę. W marszu na Ateny (które zostały spalone) król Persji Kserkses na czele 50 tys. żołnierzy próbował sforsować wąski wąwóz pod Termopilami (jego szerokość miejscami dochodziła do zaledwie 2 metrów). Dzięki temu 7 tys. hoplitów greckich było w stanie stawiać opór przez 3 dni. Gdy gwardia perska obeszła redutę od tyłu, król Sparty Leonidas odesłał większość wojsk. Odwrót osłonił strażą tylną w sile 300 Spartan, 700 Tespijczyków i 400 Tebańczyków. Obala to mit o 300 Spartan, którzy mieli w pojedynkę bronić Termopil. Według greckiego historyka Herodota zginęło 4 tysiące Greków (w tym król Leonidas) i prawie 20 tysięcy Persów.

2 sierpnia 338 p.n.e. – bitwa pod Cheroneą w Grecji, w której król Macedonii Filip II (30 tys. piechoty i 2 tys. jazdy) rozgromił koalicję ateńsko-tebańską (35 tys. piechoty i 2 tys. jazdy). Straty wyniosły – 4 tys. Macedończyków oraz 13 tys. Ateńczyków i Tebańczyków. Data bitwy jest symbolicznym końcem niepodległej Grecji.

2 sierpnia 216 p.n.e. – największa klęska militarna w historii Rzymu. W bitwie pod Kannami w Italii (II wojna punicka) kartagiński strateg Hannibal (50 tys. zbrojnych, w tym 10 tys. jazdy) rozgromił cztery połączone armie rzymskie (niemal 90 tys. żołnierzy). Zginęło prawie 60 tys. Rzymian, a kolejnych 10 tysięcy dostało się do niewoli. Cena takiego zwycięstwa nie była wysoka – poległo niecałe 8 tys. Kartagińczyków. Mimo takiego pogromu, Rzym kontynuował wojnę aż do zwycięskiego zakończenia 15 lat później.

2 sierpnia 47 p.n.e. – bitwa Juliusza Cezara (10 tys. żołnierzy) z 20-tysięczną armią króla Pontu Farnakesa II pod Zelą w Azji Mniejszej. Batalia zakończyła się pogromem większości armii pontyjskiej, zaś całą zaledwie 5-dniową kampanię wojenną, Juliusz Cezar skwitował słowami „veni, vidi, vici”, czyli „przybyłem, zobaczyłem, zwyciężyłem”.

9 sierpnia 47 p.n.e. – rozstrzygajaca bitwa wojny domowej w Republice Rzymskiej między Juliuszem Cezarem i Gnejuszem Pompejuszem. Pod Farsalos w Grecji spotkało się 23 tys. cezarian i 41 tys. pompejan. Bitwa zakończyła się pogromem wojsk Pompejusza, które straciły 6 tys. zabitych, a 24 tysiące dostało się do niewoli. Większość z nich zaciągnęło się później do legionów Cezara.

9 sierpnia 378 – jedna z największych klęsk poniesionych przez armię rzymską. Doszło do niej pod Adrianopolem (ob. Turcja). Wojska cesarza Flawiusza Walensa (ok. 30 tys. Rzymian) zostały wybite w 2/3 przez 25 tys. germańskich Gotów, częściowo zamkniętych w warownym taborze. Punktem zwrotnym było uderzenie od tyłu przez kilka tysięcy jazdy gockiej. Unieruchomione frontalnym natarciem ciężkie legiony rzymskie nie mogły się już odwrócić. Zginęło ok. 20 tys. Rzymian, w tym sam cesarz oraz około 10 tys. barbarzyńców.

23 sierpnia 476 – obalenie ostatniego cesarza Rzymu Romulusa Augustulusa przez dowódcę germańskich wojsk najemnych Odoakra, który przyjął tytuł królewski. Wojska wierne cesarzowi poniosły klęskę w bitwie pod Ticinum (ob. Pawia). Był to koniec Cesarstwa Rzymskiego na Zachodzie.

20 sierpnia 636 – jedna z największych klęsk militarnych Bizancjum w wojnie z imperium arabskim, nad rzeką Jarmuk w Syrii. Zagląda niemal całej 50-tysięcznej armii bizantyjskiej w bitwie z 40-tysięczną armią muzułmańską. Według relacji świadka: „Cała armia cesarska po prostu przestała istnieć. Nie było żadnego odwrotu, żadnych walk tylnej straży ani śladu ocalałych. Po prostu nie pozostało nic”. Była to ostatnia bitwa z użyciem ciężkozbrojnej piechoty legionowej. Arabów zginęło tylko 7 tysięcy.

15 sierpnia 718 – zakończyło się trwające dokładnie 12 miesięcy oblężenie Konstantynopola przez 200-tysięczną armię arabską. Stolicy broniło ponad 30 tysięcy Bizantyjczyków, dodatkowo w dywersję poza murami miasta było zaangażowanych 50 tysięcy najemnych Bułgarów. Klęska wojsk muzułmańskich, których straty w okresie całej kampanii oszacowano na 130 tysięcy, była równoznaczna z załamaniem się ekspansji islamu na Europę od wschodu.

10 sierpnia 843 – historyczny traktat z Verdun, zawarty między wnukami Karola Wielkiego: Karolem Łysym, Ludwikiem Niemieckim i Lotarem. Trwałą pozostałością traktatu było wykształcenie się Francji i Niemiec. Karolingowie rządzili w nich do X wieku. Potem władzę przejęły dynastie narodowe – Kapetyngowie we Francji i Ludolfingowie w Niemczech.

10 sierpnia 955 – jedna z najważniejszych bitew średniowiecznej Europy, która powstrzymała najazdy koczowniczych Madziarów (Węgrów). Trzydniowe zmagania na tzw. Lechowym Polu w dzisiejszych Niemczech. Król Niemiec Otton I na czele 10 tys. zbrojnego rycerstwa rozbił około 50-tysięczną ordę, która powracała z najazdu. Zginęło ok. 30 tys. Węgrów (król niemiecki zakazał brania ich w niewolę) i 3 tys. Niemców.

26 sierpnia 1071 – początek upadku potęgi Cesarstwa Bizantyjskiego w wyniku klęski w bitwie pod Manzikertem w Armenii. W konfrontacji z 30 tys. Turków Seldżuckich, rozbiciu uległa cała 40-tysięczna armia bizantyjska, która straciła 8 tys. zabitych, 4 tysiące w niewoli (w tym sam cesarz Roman IV), a 20 tysięcy zdezerterowało lub uległo rozproszeniu po przegranej bitwie. Azja Mniejsza dostała się pod panowanie tureckie.

26 sierpnia 1346 – słynna klęska rycerstwa francuskiego (25 tysięcy zbrojnych) w bitwie z wojskami angielskimi (15 tysięcy) pod Crécy w czasie wojny stuletniej. Dzięki umiejętnemu użyciu angielskiej piechoty łuczniczej, szarże chorągwii francuskich załamały się, kosztem niemal 4 tysięcy zabitych, w tym 1,5 tysiąca rycerzy oraz 6 tysięcy rannych. 

14 sierpnia 1385 – podpisanie aktu unii personalnej w Krewie (ob. Białoruś) między Królestwem Polskim a Wielkim Księstwem Litewskim.

6 sierpnia 1409 – Wielki Mistrz Zakonu Krzyżackiego Ulryk von Jungingen wysłał z Malborka akt wypowiedzenia wojny Polsce. Król Władysław Jagięłło odebrał pismo 14 sierpnia. To był początek tzw. Wielkiej Wojny z Zakonem Krzyżackim. 

29 sierpnia 1526 – jedna z największych klęsk wojsk chrześcijańskich w bitwie z armią turecką i upadek niepodległych Węgier. Pod Mohaczem 70 tys. Turków sułtana Sulejmana II rozbiło doszczętnie 40-tysięczną armię króla Węgier Ludwika II Jagiellończyka, który poległ. Zginęło lub zostało rannych prawie 18 tys. żołnierzy węgierskich i tylko 5 tysięcy tureckich.

23/24 sierpnia 1572 – Noc św. Bartłomieja w Paryżu, rzeź hugenotów (wyznawcy kalwinizmu) i początek wojen religijnych we Francji trwających 26 lat. Masakra paryska pochłonęła ponad 5 tys. ofiar.

24 sierpnia 1655 – początek Potopu Szwedzkiego w Polsce: pod Koninem doszło do połączenia dwóch armii szwedzkich –  pierwszej, która po rozkazem feldmarszałka Arvida Wittenberga (14 tys. żołnierzy) wkroczyła 21 lipca z Pomorza Zachodniego do Wielkopolski oraz drugiej, pod rozkazami samego króla Karola X Gustawa (13 tys. żołnierzy), która przekroczyła granicę polską pod Tucznem 14 sierpnia. W dniu 25 sierpnia król szwedzki z 25 tysiącami żołnierzy ruszył z Konina na Koło, gdzie sforsował Wartę, po czym 31 sierpnia wznowił marsz na Warszawę. 

14 sierpnia 1672 – najazd turecki na Rzeczpospolitą i oblężenie twierdzy w Kamieńcu Podolskim. Blokada trwała tylko 2 tygodnie. Forteca była zaniedbana i nieprzygotowana. Stacjonowało w niej tylko1,5 tys. żołnierzy polskich,  co stanowiło zaledwie 1/7 przewidywanego stanu. Sułtan zamknął twierdzę pierścieniem ponad 50 tys. żołnierzy tureckich. Turecka artyleria (120 armat) bombardowała fortecę z dużą intensywnością – spadało na nią dziennie 600 kul armatnich. 27 sierpnia Kamieniec Podolski skapitulowała. Pozostawał pod turecką okupacją przez 27 lat.

25 sierpnia 1758 – jedna z najbardziej krwawych bitew wojny siedmioletniej pod Sarbinowem (niem. Zorndorf), po której król Prus Fryderyk II powiedział: „Rosjan nie wystarczy zabić, trzeba ich jeszcze przewrócić”. Pokazuje to siłę rosyjskiego oporu, z którym władca pruski spotkał się pierwszy raz w życiu. Z 36 tys. Prusaków zginęło i zostało rannych aż 13 tysięcy. U Rosjan była podobna proporcja – z 44 tysięcy ubyło prawie 19 tysięcy. Batalia pozostała nierozstrzygnięta.

12 sierpnia 1759 – wojna siedmioletnia i największa klęska króla Prus Fryderyka II pod Kunowicami. 48 tys. Prusaków z 200 armatami uległo przewadze 41 tys. Rosjan i 18 tys. Austriaków z 250 armatami. Zginęło lub zostało rannych 19 tys. żołnierzy pruskich i 15 tysięcy koalicji. Aż 26 tys. Prusaków uległo rozproszeniu po przegranej bitwie. Przepadło170 armat. Do Berlina dotarły tylko 3-tysięczne niedobitki. Dzięki opieszałości koalicji i energii króla pruskiego, zaledwie 4 dni po pogromie, Fryderyk II miał pod bronią już 32 tysiące żołnierzy z 50 armatami.

15 sierpnia 1769 – w miejscowości Ajaccio na Korsyce urodził się Napoleon Bonaparte. W latach 1793-1795 generał brygady, w latach 1796-1799 generał dywizji, w latach 1799-1804 Pierwszy Konsul Republiki Francuskiej, w latach 1804-1815 Cesarz Francuzów. W latach 1805-1814 był królem Włoch, a w latach 1806-1813 protektorem Związku Reńskiego, tym samym też Księstwa Warszawskiego. Urodził się jako Napoleone di Buonaparte, w szlacheckiej rodzinie pochodzenia włoskiego. Zmiana pisowni nazwiska na francuską formę „Napoleon Bonaparte” nastąpiła po 9 marca 1796 roku, po ślubie z Józefiną de Beauharnais. Napoleon był autorem wielu trafnych sentencji, jak choćby: „Tylko ten nie popełnia błędów, kto nic nie robi.” lub „Armia baranów, której przewodzi lew jest lepsza niż armia lwów prowadzona przez barana.”

5 sierpnia 1772 – podpisanie konwencji w Petersburgu między rządami Rosji, Prus i Austrii dotyczącej ustalenia granic I rozbioru Polski. Rzeczpospolita straciła wtedy 211 tys. km kwadratowych oraz 4,5 mln obywateli.

14 sierpnia 1791 – początek rewolucji haitańskiej na Karaibach. Do buntu przeciwko francuskiej dominacji doszło na San Domingo. Walki o niepodległość wyspy trwały ponad 12 lat. Wysiłek wojenny powstania dochodził do 55 tys. żołnierzy regularnych i ponad 100 tys. nieregularnych ochotników. Francuski korpus interwencyjny dochodził do 60 tys. żołnierzy, w tym ponad 5 tys. żołnierzy polskich. Ciężkie walki w dżungli, epidemia malarii, zabójczy klimat spowodowały ewakuację niedobitków wojsk francuskich. Straty były bardzo ciężkie – 57 tys. zabitych, w tym 20 tysięcy z powodu chorób. Na wyspie dochodziło do aktów ludobójstwa szacowanego na 150 tys. ofiar. 1 stycznia 1804 roku Haiti ogłosiło niepodległość.

22 sierpnia 1794 – początek insurekcji kościuszkowskiej w Wielkopolsce. W Koninie stacjonował wtedy garnizon pruski porucznika von Prittwitza. Trzy dni później dołączyły dodatkowo oddziały porucznika Milkaua, który objął naczelne dowództwo. Z uwagi na napiętą sytuację w regionie, garnizon pruski. wycofał się z miasta 28 sierpnia.

5 sierpnia 1796 – jedna z największych bitew I kampanii włoskiej Bonapartego, pod Castiglione. 30 tys. Francuzów po 10h zaciętych walk rozbiło 25 tys. Austriaków. Armia habsburska została doszczętnie zniesiona – 6 tys. zabitych i rannych, 12 tysięcy w niewoli (72% całości sił) i 70 armat.

1 sierpnia 1798 – bitwa morska w Zatoce Abukir w Egipcie. Eskadra angielska (13 liniowców) napadła i rozbiła stojącą na kotwicy eskadrę francuską o tej samej sile. Brak możliwości ruchu doprowadził do klęski Francuzów, którzy stracili 11 z 13 liniowców. Anglicy nie stracili żadnego, ale wszystkie ich liniowce były w różnym stopniu uszkodzone. Bitwa ta odcięła armię francuską Bonapartego w Egipcie od Europy.

2 sierpnia 1802 – na mocy plebiscytu we Francji, pierwszy konsul Republiki Napoleon Bonaparte został ogłoszony konsulem dożywotnim. Formalnie urząd konsula sprawował Bonaparte od zamachu stanu z 9 za 10 listopada 1799 roku do koronacji cesarskiej z 2 grudnia 1804 roku.

16 sierpnia 1812 – inwazja Napoleona na Rosję i trzydniowa bitwa pod Smoleńskiem. Chociaż Bonaparte posiadał aż 175 tys. żołnierzy, zaś Rosjanie ponad 130 tysięcy, nie doszło do bitwy rozstrzygajacej losy tej kampanii. W bezpośrednią batalię o Smoleńsk zaangażowanych było ok. 45 tys. żołnierzy napoleońskich i 35 tysięcy rosyjskich. Gdy upadek miasta był pewny, wojska rosyjskie przerwały opór i rozpoczęły odwrót. Na pobojowisku pozostało 11 tys. Rosjan i 9 tys. Francuzów. 19 sierpnia doszło do nierozstrzygnietej również dogrywki pod Walutyną Górą, która kosztowała po 7 tys. żołnierzy.

23 sierpnia 1813 – bitwa pod Grossbeeren i nieudana próba armii napoleońskiej (marszałek Nicolas Oudinot – uczestniczyło 27 tys. żołnierzy saskich i francuskich) zajęcia Berlina. Stolicę Prus obroniła tzw. Armia Północna szwedzkiego następcy tronu (38 tys. Prusaków). Straty – 4,5 tys. Francuzów i 2 tys. Prusaków.

26 sierpnia 1813 – bitwa nad rzeką Kaczawą na Dolnym Śląsku między 75-tysięczną armią napoleońską marszałka Etienne’a Macdonalda, a 95 tysiącami Prusaków i Rosjan. Jedną z przyczyn klęski wojsk francuskich była wielka burza i ulewny deszcz, który zamoczył proch, ograniczając użycie broni palnej. W wyniku odwrotu do Bolesławca, marsz. Macdonald pozostawił za sobą niemal 15 tys. żołnierzy, w większości w niewoli. Sprzymierzeni stracili 8 tysięcy.

26 sierpnia 1813 – dwudniowa bitwa pod Dreznem i zwycięstwo Napoleona (135 tys. żołnierzy) nad wojskami koalicji (180 tys. Austriaków, Rosjan i Prusaków). Ta  druga straciła prawie 27 tysięcy żołnierzy,  podczas gdy Francuzi niespełna 8 tysięcy. Niestety, zwycięstwo cesarza zostało zaprzepaszczone przez przegrane bitwy jego marszałków, jak Kulm, Grossbeeren i Kaczawę.

30 sierpnia 1813 – bitwa pod Kulm na pograniczu czesko-niemieckim,  gdzie rozbiciu uległa część wojsk francuskich gen. Dominiqua Vandamme’a (32 tys. żołnierzy), odcięta i okrążona przez 54 tysiące żołnierzy koalicji. Zginęło i zostało rannych 6 tys. Francuzów, zaś 7 tysięcy dostało się do niewoli. Koszt zwycięstwa dla sprzymierzonych nie był niski – dochodził do 11 tysięcy żołnierzy. Uratowała się tylko połowa wojsk napoleońskich.

9 sierpnia 1849 – jedna z największych bitew Wiosny Ludów na Węgrzech. Wojska węgierskie gen. Józefa Bema (55 tys. żołnierzy i 120 armat) zostały rozbite przez 90 tys. Austriaków z 350 armatami pod Temeszwarem w Rumunii. Straty były poważne – 10 tys. Węgrów i 112 armat. Austriaków padło niespełna 5 tysięcy. Był to punkt zwrotny, który doprowadził do upadku rewolucji węgierskiej.

24 sierpnia 1863 – jedna z największych bitew i klęsk wojsk polskich w czasie Powstania Styczniowego pod Fajsławicami. Z 1,5 tysiąca żołnierzy powstańczych ocalało tylko 1/3. Straty Rosjan (2,5 tys. żołnierzy) były symboliczne – kilkunastu zabitych i 40 rannych.

6 sierpnia 1870 – w czasie wojny Prus z Francją cesarza Napoleona III zostały stoczone równocześnie dwie krwawe bitwy – pod Wörth (50 tys. Francuzów i 90 tys. Prusaków) i Spicheren (po 40 tys. żołnierzy). Obie zakończyły się porażkami Francuzów, którzy stracili odpowiednio 20 tysięcy i 5 tys. żołnierzy. Straty Prusaków były nieco mniejsze (11 tysięcy i 5 tys. zabitych i rannych).

18 sierpnia 1870 – krwawe bitwy francusko – pruskie pod Gravelotte i Saint – Privat. Prusacy mieli prawie 190 tys. żołnierzy, zaś Francuzi – 113 tysięcy. Obie strony użyły ponad 1,2 tys. środków artyleryjskich. Choć wojska francuskie przegrały bitwę i w efekcie wojnę (straty wynosiły 12 tysięcy), ale wygrani Prusacy drogo okupili swoje zwycięstwo: ponad 20 tysięcy ofiar.

1 sierpnia 1914 – wypowiedzenie wojny Rosji przez Niemcy i oficjalny początek I wojny światowej. W wyniku działań wojennych trwających ponad 4 lata śmierć poniosło od 9 do 11 mln żołnierzy oraz 6 do 13 mln ludności cywilnej (według różnych danych).

20 sierpnia 1914 – I wojna światowa i inwazja rosyjska na Prusy Wschodnie: nierozstrzygnięta bitwa pod Gąbinem między niemiecką 8. Armią (148 tys. żołnierzy) a rosyjską 1. Armią (192 tys. żołnierzy). Obie strony poniosły dotkliwe straty (Niemcy – 15 tysięcy, a Rosjanie – 19 tysięcy), jednak ostatecznie to wojska niemieckie rozpoczęły odwrót ku linii Wisły.

26 sierpnia 1914 – pięciodniowa bitwa pod Tannenbergiem w Prusach Wschodnich, która powstrzymała inwazję rosyjską na Niemcy. Zaangażowane siły były imponujące – 150 tys. Niemców i 230 tys. Rosjan. Błędy tych ostatnich doprowadziły ich do katastrofy – 78 tysięcy zabitych i rannych, a 92 tysiące w niewoli. Niemcy stracili niecałe 14 tys. żołnierzy.

23 sierpnia 1914 – trwająca 3 dni bitwa między austriacką 1. Armią (228 tys. żołnierzy), a rosyjską 4. Armią (109 tys. żołnierzy) pod Kraśnikiem w Galicji. Było to pierwsze zwycięstwo oręża austriackiego w I wojnie światowej. Straty były dotkliwe – 15 tysięcy po stronie Austriaków i 25 tysięcy Rosjan.

8 sierpnia 1918 – ostateczne przełamanie frontu niemieckiego na Zachodzie, co doprowadziło 3 miesiące później do rozejmu w Compiegne. W bitwę pod Amiens (trwającą do 13 sierpnia) Ententa zaangażowała 400 tys. żołnierzy  oraz 532 czołgi. Niemcy próbowali stawić opór siłą tylko 190 tys. żołnierzy bez broni pancernej. To był koniec wojny pozycyjnej. 8 sierpnia nazwany został „czarnym dniem” armii niemieckiej. Straty nie były małe dla żadnej ze stron – 44 tysiące po stronie Ententy i 75 tys. Niemców. 

16 sierpnia 1919 – trwające do 24 sierpnia I powstanie śląskie, które zakończyło się klęską. Polska Organizacja Wojskowa Górnego Śląska zaangażowała ok. 23 tys. członków, jednak siły te były rozproszone, a ich ruchy nieskoordynowane. W dodatku trwająca wojna z Rosją bolszewicką uniemożliwiła pomoc rządu dla powstania. Niemcy skoncentrowali ok. 35 tys. żołnierzy wojsk granicznych tzw. Grenzschutzu. W następnym roku, w nocy z 19 na 20 sierpnia rozpoczęło się II powstanie śląskie, które po 5 dniach walk zakończyło się powodzeniem, czyli usunięciem z obszaru plebiscytowego niemieckich organów bezpieczeństwa.

13 sierpnia 1920 – początek dwutygodniowej bitwy warszawskiej, stanowiącej punkt zwrotny wojny polsko-bolszewickiej. Józef Piłsudski skoncentrował na kierunku stołecznym prawie 123 tys. żołnierzy i pół tysiąca artylerii. Armia Czerwona Michaiła Tuchaczewskiego liczyła 140 tys. żołnierzy i 600 środków artyleryjskich. Przesilenie nastąpiło 16 sierpnia kontrofensywą znad Wieprza. Przegrani bolszewicy stracili 25 tys. zabitych, 30 tys. rannych oraz 65 tysięcy w niewoli. Wojsko Polskie straciło również nie mało – 26 tys. poległych i rannych oraz 10 tysięcy w rosyjskiej niewoli.

2 sierpnia 1934 – przyjęcie tytułu „Führer” przez Adolfa Hitlera w III Rzeszy. Po śmierci ostatniego prezydenta Republiki Weimarskiej Paula von Hindenburga, Hitler został głową państwa, szefem rządu i NSDAP oraz zwierzchnikiem sił zbrojnych. Tytuł symbolizował absolutną władzę nad państwem i jego obywatelami.

30 sierpnia 1939 – dekret prezydenta II RP Ignacego Mościckiego o mobilizacji powszechnej w Polsce. Tego samego dnia trzy polskie niszczyciele („Błyskawica”, „Grom” i „Burza”) odebrały rozkazy przepłynięcia do Anglii (operacja „Pekin”). Dzień później doszło do tzw. prowokacji gliwickiej, która stała się dla III Rzeszy pretekstem do agresji na Polskę.

8 sierpnia 1941 – początek dwumiesięcznego oblężenia Odessy na Krymie. Wojska niemiecko-rumuńskie posiadały ok. 160 tys. żołnierzy. W sumie do 16 pażdziernika przez korpus oblężniczy przewinęło się ponad 340 tysięcy. Rosjanie bronili twierdzy początkowo 34 tys. żołnierzy, by dojść w sumie do 120 tysięcy. Upadek Odessy kosztował Armię Czerwoną niemal 70 tys. żołnierzy, w tym 30 tys. zabitych. Zwycięstwo było dla państw „Osi” bardzo kosztowne – prawie 100 tys. żołnierzy, w tym 30 tysięcy poległych.

8 sierpnia 1941 – zakończyła się trwająca od 15 lipca bitwa pod Humaniem, jedna z wielu bitew okrążających operacji „Barbarossa”. Odcięte zostały i rozbite doszczętnie radziecka 6. i 12. Armia. Z 300 tys. czerwonoarmistów, 100 tysięcy zginęło lub zostało rannych, a drugie tyle poszło w niewolę. Straty niemieckie były dużo mniejsze – z 400 tys. żołnierzy,  ubyło tylko 20 tysięcy.

30 sierpnia 1941 – pierwsze zwycięstwo Armii Czerwonej w czasie operacji „Barbarossa”. W ramach tzw. bitwy o Smoleńsk, Rosjanie (100 tys. żołnierzy i 800 czołgów) przeprowadzili potężne natarcie pod Jelnią. Po trwających 10 dni ciężkich walkach 70 tys. Niemców, po stracie prawie 23 tys. żołnierzy, zostało zmuszonych do odwrotu z tzw. występu smoleńskiego. Cena była dla Armii Czerwonej wysoka – 32 tys. straconych żołnierzy.

23 sierpnia 1942 – początek ponad 5-miesięcznej bitwy pod Stalingradem, będącej punktem zwrotnym II wojny światowej na Wschodzie. Państwa „Osi” zaangażowały w sumie ponad 1  mln żołnierzy, w tym 400 tys. Niemców, 220 tys. Włochów, 200 tys. Węgrów, 150 tys. Rumunów i 40 tys. rosyjskich ochotników. Armia Czerwona liczyła ponad 1,1 mln żołnierzy. Straty do 2 lutego 1943 roku były bardzo ciężkie po obu stronach: 400 tys. Niemców, 114 tys. Włochów, 160 tys. Rumunów, 143 tys. Węgrów i 52 tys. ochotników rosyjskich, natomiast straty Armii Czerwonej dochodziły 480 tysięcy zabitych i 650 tysięcy rannych.

24 sierpnia 1943 – po klęsce Hitlera pod Kurskiem, Armia Czerwona (2,6 mln żołnierzy) rozpoczęła ofensywę jesienną pod nazwą Bitwy o Dniepr. 1,2 mln żołnierzy niemieckich i rumuńskich stawiało opór na froncie o szerokości 1500 km do 23 grudnia 1943 roku. Nie udało się im zatrzymać radzieckiej nawałnicy. Straty stron szły w setki tysięcy zabitych i rannych: Rosjanie – 420 tysięcy, Niemcy – 372 tysiące i Rumunia – 100 tysięcy żołnierzy.

1 sierpnia 1944 – początek Powstania Warszawskiego. Było to największe powstanie zbrojne w mieście w okresie II wojny światowej.  Ciężkie walki uliczne trwały ponad 2 miesiące (63 dni). Armia Krajowa zaangażowała w sumie od 20 tysięcy do 49 tys. żołnierzy, z których 15 tys. zginęło. Po stronie niemieckiej powstanie w Warszawie tłumiło od 19 do 25 tys. żołnierzy we wstępnym okresie i niemal 50 tysięcy pod koniec insurekcji. Poległo prawie 17 tys. żołnierzy niemieckich. Walki uliczne i ludobójstwo doprowadziło do śmierci ponad 150 tys. cywilów.

12 sierpnia 1944 – trwająca do 21 sierpnia kluczowa dla kampanii w Normandii bitwa pod Falaise. W trwające prawie 2 tygodnie ciężkie walki zaangażowanych było około 350 tys. żołnierzy alianckich i 150 tysięcy niemieckich. Klęska Wehrmachtu oznaczała nie tylko załamanie się frontu zachodniego i upadek Paryża 25 sierpnia, ale odwrót reszty wojsk niemieckich z Francji 30 sierpnia. Sama bitwa kosztowała Aliantów ponad 6 tys. zabitych i rannych. Niemcy stracili dwa razy tyle. Dodatkowo 50 tysięcy dostało się do niewoli.

6 sierpnia 1945zrzucenie amerykańskiej bomby atomowej na japońskie miasto Hiroszima. W wyniku eksplozji 15 kiloton trotylu, bomba uranowa zabiła w chwili uderzenia od 60 do 100 tys. osób, zaś w wyniku choroby popromiennej zmarło dodatkowo 65 tysięcy. 9 sierpnia bomba plutonowa (21 kiloton) eksplodowała nad Nagasaki, zabijając na miejscu 40 do 70 tys. osób.

31 sierpnia 1980 – podpisanie tzw. postulatów sierpniowych (21 postulatów) w Stoczni Gdańskiej przez Lecha Wałęsę oraz wicepremiera Mieczysława Nagielskiego. Na mocy porozumienia 17 września 1980 roku powstało NSZZ „Solidarność”, którego przewodniczącym został Lech Wałęsa. 

20 sierpnia 1988 – koniec 8-letniej wojny iracko-irańskiej. Straty Iranu wyniosły 730 tysięcy zabitych i 1,2 mln rannych. Za granicę wyemigrowało 2 mln mieszkańców. W niewoli irackiej przebywało prawie 50 tys. żołnierzy irańskich. W wyniku użycia przez Irak broni chemicznej ucierpiało 100 tys. Irańczyków. Straty Iraku były następujące – 450 tys. zabitych i 700 tys. rannych. Z kraju uciekło kolejnych 400 tysięcy Irakijczyków. Do niewoli irańskiej dostało się 70 tys. żołnierzy irackich.

2 sierpnia 1990 – agresja dyktatora Iraku Saddama Husejna na Kuwejt i początek I wojny w Zatoce Perskiej. 20 tys. żołnierzy kuwejckich przez 72h próbowało powstrzymać marsz prawie 100 tys. Irakijczyków. Stolica padła po 3h inwazji. Kuwejt dostał się pod iracką okupację, a następnie został wcielony do Iraku jako jego nowa prowincja.

31 sierpnia 1990 – podpisanie w Berlinie przez rządy RFN i NRD traktatu o zjednoczeniu Niemiec. Układ zaczął obowiązywać z 3 października 1990 roku. 

 

 

 

 

Co się wydarzyło

w lipcu?

MP 443; Matejko, Jan (1838-1893) (malarz); Bitwa pod Grunwaldem; 1878; olej; płótno; 426 x 987
15 lipca 1410 - bitwa pod Grunwaldem
10 lipca 48 p.n.e. – wojna domowa w Republice Rzymskiej i jedna z nielicznych klęsk poniesionych  przez Juliusza Cesara (20 tys. żołnierzy) w bitwie pod Dyrrachium z konkurentem do władzy Gnejuszem Pompejuszem (35 tys. żołnierzy). Cezar stracił ponad 4 tysięcy legionistów. 
 
3 lipca 324 – bitwa pod Adrianopolem, jedna z największych bitew stoczonych w IV wieku. Wojna domowa w Cesarstwie Rzymskim między cesarzem Zachodu Konstantynem, a cesarzem Wschodu Licyniuszem. Zaangażowane siły były potężne – 130 tys. żołnierzy Konstantyna i 165 tysięcy Licyniusza. Batalia zakończyła się klęską cesarza wschodniego, który miał stracić aż 34 tysiące zabitych. Konstantyn I Wielki został niepodzielnym panem całego imperium. 
 
3 lipca 987 – Hugo I Kapet, królem Francji. Panował do śmierci 24.10.996 roku. Zapoczątkował dynastię Kapetyngów, która rządziła we Francji ponad 300 lat, do 1328 roku. Zastąpiła ją dynastia  Walezjuszów. 
 
16 lipca 1054 – początek schizmy wschodniej, czyli rozłamu Kościoła chrześcijańskiego na zachodni (katolicki) i wschodni (prawosławny). 
 
4 lipca 1187 – największa klęska, którą poniosły wojska chrześcijańskie w epoce krucjat. W bitwie pod Hittin, niemal całkowitej zagładzie uległa 20-tysięczna armia Królestwa Jerozolimskiego (85% strat).  Sprawcą klęski był sułtan Saladyn z 30 tysiącami żołnierzy muzułmańskich.  
 
8 lipca 1343 – pokój kaliski króla Polski Kazimierza Wielkiego z Zakonem Krzyżackim dotyczący formalnego zakończenia wojny rozpoczętej w 1327 roku. Za rezygnację (tymczasową) z roszczeń do ziemi chełmińskiej i Pomorza Gdańskiego, Zakon miał zwrócić Kujawy i ziemię dobrzyńską. 
 
28 lipca 1402 – klęska wojsk sułtana Bajazyda II (85 tys. żołnierzy) w bitwie pod Ankarą z wojskami mongolskimi Tamerlana (120 tys. żołnierzy). Była to jedna z największych bitew epoki średniowiecza. Straty pokonanego sułtana dochodziły do 40 tysięcy, a on sam dostał się do niewoli w której zmarł. Zwycięstwo nie było tanie – poległo lub zostało rannych prawie 25 tys. żołnierzy mongolskich. 
 
15 lipca 1410 – bitwa pod Grunwaldem, rozstrzygająca bitwa Wielkiej Wojny między koalicją polsko-litewską króla Władysława Jagiełły i wielkiego księcia Witolda (30 tys. rycerstwa konnego, w tym 2/3 to chorągwie polskie, 11 tys. Litwinów i 2 tys. Tatarów oraz 2 tys. piechoty) a Zakonem Krzyżackim (16 tys. konnego rycerstwa i 6 tys. piechoty). Bitwa ta złamała potęgę Zakonu, który stracił niemal 8 tys. zabitych, zaś 14 tysięcy dostało się do niewoli. Wbrew propagandzie, straty wojsk polskich i litewskich nie były małe – 5 tys. zabitych i 8 tys. rannych. 
 
4 lipca 1456 – trwające 3 tygodnie oblężenie Belgradu przez 70-100 tys. żołnierzy tureckich sułtana Mehmeda II. W rezultacie ciężkich walk z niemal 60-tysięczną armią węgierską (w tym pospolite ruszenie w mieście, które stanowiło połowę), Turcy musieli przerwać oblężenie, kosztem ponad 20 tys. swoich żołnierzy. 
 
1 lipca 1569 – unia lubelska Polski z Litwą za panowania króla Zygmunta II Augusta i powstanie Rzeczpospolitej Obojga Narodów. W szczytowym okresie rozwoju powierzchnia państwa dochodziła do 1 mln kilometrów kwadratowych. Obecna Polska ma niespełna 313 tysięcy. 
 
 
10 lipca 1649 – powstanie Bohdana Chmielnickiego i początek ponad miesięcznego oblężenia Zbaraża. Garnizon fortecy liczył 15 tys. żołnierzy, zaś armia oblężnicza to ok. 70 tys. Kozaków i 40 tys. Tatarów. Chmielnickiemu nie udało się zdobyć twierdzy, po stracie niemal 20 tys. żołnierzy, zgodził się na ugodę zborowską z królem Janem Kazimierzem. 
 
13 lipca 1666 – rokosz Jerzego Lubomirskiego przeciwko królowi Janowi Kazimierzowi. Bitwa pod Mątwami pod Inowrocławiem. Siły były wyrównane – 17 tys. żołnierzy królewskich i 13 tys. rokoszan. Batalia zakończyła się klęską obozu królewskiego, który stracił niemal 4 tys. żołnierzy. Dwa lata później Jan Kazimierz abdykował. 
 
9 lipca 1762 – tron rosyjski objęła caryca Katarzyna II, z pochodzenia Niemka (urodziła się w Szczecinie). Przyczyniła się wcześniej do zabójstwa swojego męża i cara Piotra III. Była odpowiedzialna za wszystkie trzy rozbiory Polski. Zmarła 17 listopada 1796 roku w Petersburgu. 
 
4 lipca 1776 – Deklaracja Niepodległości Stanów Zjednoczonych ogłoszona w Filadelfii. Po wojnie z Anglią w latach 1774-1783, na mocy traktatu w Wersalu powstało suwerenne państwo amerykańskie. 
 
14 lipca 1789 – upadek Bastylii i początek rewolucji francuskiej. W twierdzy stacjonowało tylko 129 żołnierzy, w tym 97 inwalidów wojennych i 32 najemników szwajcarskich. To ci ostatni stawili szturmującemu tłumowi (ok. 1 tys. powstańców) zacięty opór, zabijając setkę napastników.  Dzień później rozpoczęła się rozbiórka Bastylii, która potrwała 2 tygodnie.  
 
13 lipca 1794 – insurekcja kościuszkowska i początek dwumiesięcznego oblężenia Warszawy przez króla Prus Fryderyka Wilhelma II (30 tys. Prusaków i 13 tys. Rosjan). Tadeusz Kościuszko obronił stolicę dysponując 17 tys. żołnierzy regularnych i 15 tysięcy pospolitego ruszenia. 6 września na wieść o powstaniu w Wielkopolsce król pruski przerwał oblężenie, które kosztowało go 12 tys. żołnierzy. 
 
21 lipca 1798 – inwazja francuska na Egipt i bitwa pod Piramidami. W ciągu niespełna 4h Bonaparte z 20 tys. Francuzów rozgromił 40 tys. egipskich Mameluków, po czym zajął Kair. Straty muzułmańskie dochodziły do 10 tys. żołnierzy. 
 
2 lipca 1807 – kapitulacja pruskiej twierdzy Kołobrzeg, po trwającym 4 miesiące oblężeniu przez wojska napoleońskie. Garnizon fortecy liczył 6,5 tys. Prusaków, 230 armat oraz szwedzka fregata z 46 arnatami. Stan korpusu oblężniczego rósł systematycznie aż osiągnął 13 tys. żołnierzy napoleońskich z 60 armatami. Przeważały legiony cudzoziemskie Napoleona z Włoch, Niemiec i  Polski. Twierdza nie została zdobyta przed podpisaniem zawieszenia broni. 
 
7 lipca 1807 – traktat pokojowy w Tylży nad Niemnem między Napoleonem a carem Rosji Aleksandrem I. Dwa dni później, po złożeniu podpisu przez króla Prus Fryderyka Wilhelma III, powstało Księstwo Warszawskie. 22 lipca Napoleon nadał Księstwa konstytucję. Istniało ono do kongresu wiedeńskiego z 1815 roku.
 
18 lipca 1808 – pięciodniowa bitwa pod Bailen i najcięższa porażka wojsk napoleońskich w Hiszpanii. 33 tys. Hiszpanów okrążyło i zmusiło do kapitulacji 24 tys. Francuzów, z których zginęło 2 tysiące, a 18 tysięcy dostało się do niewoli (wywieziono ich na wyspę Cabrera w Archipelagu Balearów, gdzie większość została zagłodzona). 
 
 
1 lipca 1862 – koniec tzw. bitwy siedmiodniowej pod Richmond w czasie wojny secesyjnej. W jej wyniku 90 tys. Konfederatów gen. Roberta Lee pobiło 105-tysięczną armię Unii. Obie strony poniosły poważne straty – 16 tysięcy po stronie Północy i 20 tysięcy po stronie Południa. 
 
1 lipca 1863 – początek 3-dniowej bitwy pod Gettysburgiem, która okazała się punktem zwrotnym wojny secesyjnej. W jej trakcie 97 tys. żołnierzy Unii zatrzymało natarcie 75 tys. żołnierzy Konfederacji. Straty były poważne po obu stronach – 23 tysiące po stronie Północy i 28 tysięcy po stronie Południa. 
 
3 lipca 1866 – wojna o zjednoczenie Niemiec, bitwa pod Sadową między 238 tysiącami Austriaków i 221 tysiącami Prusaków. Straty austriackie przekraczały 43 tys. żołnierzy, z czego połowa dostała się do niewoli. Prusacy okupili zwycięstwo kosztem prawie 10 tys. żołnierzy. Prusy stały się hegemonem w Rzeszy. 
 
4 lipca 1916 – początek 3-dniowej bitwy pod Kostiuchnówką. Była to największa bitwa z udziałem Legionów Polskich gen. Józefa Piłsudskiego w czasie I wojny światowej. Zaangażowane były tu wszystkie trzy brygady legionowe (5,5 tys. żołnierzy polskich), które samodzielne powstrzymywały napór 13-tysięcznej rosyjskiej 100. Dywizji Piechoty. Bitwa kosztowała oddziały polskie ponad 2 tys. zabitych i rannych, co stanowiło prawie 40% stanu. 
 
1 lipca 1917 – ostatnia, duża ofensywa rosyjska w czasie I wojny światowej na froncie niemiecko-austriackim. Nazywana była ofensywą Kiereńskiego, od nazwiska ówczesnego premiera Rządu Tymczasowego. Natarcie 7, 8 i 11 Armii na kierunku Lwowa załamało się po 3 tygodniach walk, a armie rosyjskie zostały zmuszone do odwrotu na 250 km. Straty Rosjan dochodziły do 400 tysięcy żołnierzy, w tym 60 tys. zabitych i rannych; reszta w niewoli. 
 
 
15 lipca 1918 – II bitwa nad Marną, klęska ostatniej niemieckiej ofensywy na froncie zachodnim w I wojnie światowej. Siły stron – 1,2 mln żołnierzy alianckich i 1,3 mln niemieckich. Zacięte walki trwały 3 tygodnie. Straty były poważne po obu stronach – 95 tys. Francuzów, 16 tys. Brytyjczyków, 12 tys. Amerykanów i 9 tys. Włochów: razem 132 tys. żołnierzy Ententy. Niemcy stracili 139 tys. zabitych i rannych oraz 30 tysięcy w niewoli. 
 
6 lipca 1937 – wojna domowa w Hiszpanii i trzytygodniowa bitwa pod Brunete między 65 tys. żołnierzy nacjonalistycznych Francisco Franco a 80 tysiącami republikanów. Bitwa pozostała nierozstrzygnięta – kosztowała obie strony po 17-20 tys. zabitych i rannych. 
 
3 lipca 1940 – operacja „Katapulta”, czyli napad floty brytyjskiej na eskadrę francuską w algierskim porcie Mers el-Kebir. Ponieważ Francuzi odmówili poddania się rozkazom Anglików, Ci zbombardowali francuski port zatapiając lub uszkadzając poważnie 3 z 4 francuskich pancerników. Zginęło lub zostało rannych prawie 2 tys. francuskich marynarzy. Incydent ten pogłębił tylko nastroje antybrytyjskie w narodzie francuskim. 
 
10 lipca 1940 – „Dzień Orła”, początek trwającej do 31 października bitwy powietrznej o Anglię. Ilość zaangażowanych samolotów – 2660 samolotów niemieckich i 1960 brytyjskich. Była to pierwsza porażka militarna III Rzeszy. Niemcy stracili 1730 samolotów, zaś Brytyjczycy ok. 1080. W wyniku niemieckich bombardowań zginęło lub zostało rannych niemal 60 tys. osób.
 
1 lipca 1942 – początek prawie miesięcznych walk pod El-Alamein w Egipcie między brytyjską 8. Armią (150 tys. żołnierzy) a wojskami niemiecko-włoskimi (96 tys. żołnierzy „Osi”). Pierwsza bitwa pod El-Alamein zakończyła się remisem (straty Brytyjczyków przekraczały 13 tys. żołnierzy, podczas gdy Niemcy i Włosi stracili prawie 17 tysięcy), ale został zatrzymany marsz wojsk „Osi ” na Aleksandrię. 
 
4 lipca 1943 – katastrofa lotnicza w Gibraltarze i śmierć gen. Władysława Sikorskiego, premiera i Naczelnego Wodza polskiego rządu emigracyjnego. Do dziś nie udało się jednoznacznie ustalić przyczyn katastrofy. 
 
 
10 lipca 1943 – operacja „Husky”; inwazja aliancka (160 tys. żołnierzy) na Sycylię (132 tys. Włochów i 40 tys. Niemców). Podbój wyspy trwał 38 dni i kosztował koalicję 22 tys. żołnierzy. W rezultacie kampanii sycylijskiej doszło w Rzymie do obalenia reżimu Benito Mussoliniego.
 
24 lipca 1943 – operacja „Gomora” i seria trwających do 4 sierpnia nalotów brytyjskich na Hamburg. W wyniku tzw. burzy ogniowej, czyli ognistego huraganu pędzącego z prędkością 240 km/h zginęło ponad 40 tysięcy osób. Zagładzie uległo aż 75% zabudowy miasta. Zestrzelonych zostały 104 ciężkie bombowce RAF-u. 
 
 
22 lipca 1952 – uchwalenie Konstytucji PRL, która obowiązywała formalnie do 31 grudnia 1989 roku. Jej podstawą była stalinowska „konstytucja” z 5 grudnia 1936 roku. 
 
14 lipca 1982 – jedna z wielu, typowych operacji wojskowych w czasie konfliktu Iraku z Iranem. Operacja „Ramadan”, to trwające do 30 września ciężkie walki o Basrę w południowym Iraku. Irańczycy do uderzenia na miasto skoncentrowali niemal 100 tys. żołnierzy i 600 czołgów. Irakijczyków było ok. 80 tysięcy plus 1,2 tys. czołgów.  Wszystkich pięć uderzeń irańskich na Basrę załamało się kosztem życia 18 tys. żołnierzy i niemal 1/3 swoich czołgów. 
 
3 lipca 1988 – w czasie wojny Iraku z Iranem, amerykański krążownik omyłkowo zastrzelił nad Zatoką Perską irański samolot pasażerski,  na pokładzie którego zginęło wszystkich 290 pasażerów. Wina bezsprzecznie była po stronie amerykańskiej (krążownik US Navy odpalił 2 rakiety z irańskich wód terytorialnych, co już było złamaniem prawa międzynarodowego), jednak Waszyngton nigdy do błędu się nie przyznał.
 
1 lipca 1991 – rozwiązanie Układu Warszawskiego, czyli bloku politycznego i wojskowego krajów Bloku Wschodniego z dominującą rolą ZSRR. Istniał 36 lat i był symbolem Zimnej Wojny i Żelaznej Kurtyny. Jedynym krajem, któremu udało się odejść z Układu była Albania (12.09.1968). Jedynym państwem socjalistycznym Europy, który nie należał do sojuszu była Jugosławia. 
 
12 lipca 1995 – największe ludobójstwo w Europie po II wojnie światowej. W Srebrenicy w Bośni doszło do 5-dniowych egzekucji ludności muzułmańskiej, w wyniku których wojska serbskie zamordowały dokładnie 8737 bezbronnych osób.  

 

 

 

 


Co się wydarzyło
w czerwcu?

After_the_Battle_of_Zieleńce_1792.PNG
18 czerwca 1792 - bitwa pod Zieleńcami
21 czerwca 217 p.n.e. – II wojna punicka i bitwa nad Jeziorem Trazymeńskim w Italii. 40 tys. Kartagińczyków Hannibala zastawiło pułapkę na 30-tysieczną armię rzymską, która została wybita w 50%. Z pozostałych 10 tys. Rzymian większość dostała się do niewoli.  
22 czerwca 168 p.n.e. – III wojna macedońska Republiki Rzymskiej. 38 tys. Rzymian rozgromiło 44-tysięczną armię macedońską króla Perseusza w bitwie pod Pydną. Zginęło aż 25 tysięcy żołnierzy macedońskich, a ich kraj dostał się pod panowanie Rzymu.
9 czerwca 53 p.n.e. – bitwa pod Karrami między 40-tysięczną armią rzymską a 10 tys. Partów (Persów). Była to jedna z największych klęsk Rzymu – z 40 tysięcy powróciło tylko 5 tysięcy. Był to początek prawie 250 lat wojen z monarchią Partów, która nigdy nie została podbita przez Rzym.
20 czerwca 451 – ostatnie zwycięstwo Rzymu: bitwa na Polach Katalaunijskich w Galii. Naprzeciwko siebie stanęło po około 50 tys. Rzymian i sprzymierzonych z nimi Germanów oraz drugie tyle Hunów i plemion im podporządkowanych. Straty nie są znane. Musiały być jednak olbrzymie. Szacuje się na 50 tysięcy wszystkich ofiar! Bitwa ta przedłużyła byt Cesarstwa Zachodniego o 25 lat.
2 czerwca 455 – zdobycie Rzymu przez króla Wandalów Genzeryka. Nie napotkano na żaden opór. Miasto było plądrowane przez 2 tygodnie. Cesarz Petroniusz Maksymus został zamordowany.
24 czerwca 972 – zwycięstwo księcia Mieszka I w bitwie pod Cedynią nad wojskami niemieckimi margrabiego Hodona.  Siły wynosiły po 4 tys. zbrojnych, przy czym Niemcy przeważali w jeździe ciężkozbrojnej. Do zwycięstwa przyczyniła się zasadzka brata mieszkowego, Czcibora.
28 czerwca 1098 – I krucjata i koniec 8-miesięcznego oblężenia Antiochii. Zaangażowanych było 25 tys. chrześcijan i 65 tys. muzułmanów. Upadek miasta utorował armii krucjatowej drogę do Jerozolimy.
15 czerwca 1215 – nadanie Wielkiej Karty Swobód przez króla Anglii Jana Bez Ziemi. Jest uznawana za początek demokracji angielskiej i fundament porządku konstytucyjnego.
26 czerwca 1295 – Przemysł II został koronowany w Gnieźnie na króla Polski. Panował do zabójstwa w Rogoźnie 8 lutego 1296 roku. Inicjatorami spisku miała być Brandenburgia i jej roszczenia wobec Pomorza Gdańskiego.
23 czerwca 1314 – rozstrzygająca, 2-dniowa bitwa I wojny o niepodległość Szkocji. Pod Bannockburn 8 tys. wojsk szkockich (głównie piesza falanga) rozbiło 20 tys. Anglików króla Edwarda II. Straty tych ostatnich dochodziły do 12 tysięcy żołnierzy.
15 czerwca 1389 – bitwa na Kosowym Polu między 30-tysięczną armią koalicji serbsko-bośniackiej a 40 tysiącami Turków. Zginęło 5 tys. żołnierzy sułtańskich i 10 tys. chrześcijańskich. Upadek Serbii rozpoczął turecki podbój Półwyspu Bałkańskiego.
13 czerwca 1611 – zakończyło się prawie 2-letnie oblężenie Smoleńska przez 40 tys. żołnierzy króla polskiego Zygmunta III Wazy. Opór stawiało 20 tys. żołnierzy moskiewskich. Twierdza posiadała znaczną przewagę w artylerii: 170 armat rosyjskich wobec tylko 30 polskich. Oblężenie zakończyło się upadkiem fortecy (zwłaszcza po klęsce odsieczy pod Kłuszynem). Straty wyniosły 8 tys. żołnierzy po stronie polskiej i 12 tys. moskiewskich.
14 czerwca 1645 – największa bitwa angielskiej wojny domowej, która zakończyła się egzekucją króla Karola I. Pod Naseby 11-tysięczna armia królewska została rozbita przez 14-tysięczną armię republikańską. Rojaliści stracili aż 6 tys. żołnierzy.
1 czerwca 1652 – powstanie Chmielnickiego na Ukrainie i klęska 15-tysięcznej armii polskiej w dwudniowej bitwie pod Batohem z 25-tysięczną armią kozacko-tatarską. Straty wojsk polskich dochodziły do 8 tysięcy, z czego połowa została wymordowana po bitwie.
19 czerwca 1699 – elekcja na króla Polski Michała Korybuta Wiśniowieckiego. Panował do śmierci 10 listopada 1673 roku. Zastąpił go Jan III Sobieski.
4 czerwca 1745 – największa bitwa II wojny śląskiej pod Dobromierzem. Król Prus Fryderyk II Wielki z 65 tys. żołnierzy pobił 72-tysięczną armię austriacko-saską, która straciła niemal 8 tys. zabitych i rannych oraz 6 tysięcy w niewoli. Prusacy stracili prawie 5 tys. żołnierzy. 
21 czerwca 1768 – tzw. koliszczyzna na ziemiach polskich, w czasie konfederacji barskiej zbuntowane Kozactwo i ruskie chłopstwo dokonało rzezi humańskiej, mordując w mieście około 20 tys. Polaków i mniejszości żydowskiej.
18 czerwca 1792 – wojna w obronie Konstytucji 3 Maja. Bitwa pod Zieleńcami między 15 tys. żołnierzy polskich ks. Józefa Poniatowskiego a 11 tys. Rosjan. Bitwa zakończyła się porażką tych drugich (2 tys. żołnierzy), król Stanisław August Poniatowski ustanowił po bitwie (22 czerwca) order Virtutti Militari.
6 czerwca 1794 – klęska Tadeusza Kościuszki (15 tys. żołnierzy) w bitwie z wojskami pruskimi i rosyjskimi (26 tys. żołnierzy) pod Szczekocinami. O porażce wojsk polskich przesądziła przewaga Prusaków i Rosjan w artylerii: 134 armaty wobec 33 polskich. Straty Kościuszki wyniosły 2,5 tys. żołnierzy i 17 armat.
9 czerwca 1798 – inwazja Bonapartego na Maltę. 11 czerwca nastąpił szturm  kluczowej twierdzy i portu La Valetta przez 4 tys. Francuzów. Po 24h raczej słabego oporu 6,5 tys. żołnierzy maltańskich, wyspa skapitulowała. Francuzi stracili tylko 100 żołnierzy. 19 czerwca Napoleon odpłynął z Malty do Egiptu.
14 czerwca 1800 – rozstrzygająca bitwa II kampanii włoskiej Bonapartego. 24 tys. Francuzów pokonało 31 tys. Austriaków. Zwycięstwo było kosztowne: 6 tysięcy ofiar po stronie francuskiej i 14 tysięcy po stronie austriackiej.
10 czerwca 1807 – jedna z największych bitew napoleońskich na ziemiach polskich. Nierozstrzygnięta batalia pod Lidzbarkiem Warmińskim między 90 tys. Rosjan a 56 tys. Francuzów. Zamiast Napoleona byli obecni jego marszałkowie. Straty wyniosły aż 12 tys. żołnierzy napoleońskich i 10 tys. rosyjskich.
14 czerwca 1807 – rozstrzygająca o losach tzw. I wojny polskiej bitwa pod Frydlandem. Napoleon z 54 tys. Francuzów pobił ostatecznie 69 tys. Rosjan, co doprowadziło do pokoju w Tylży. Straty wyniosły 12 tys. żołnierzy napoleońskich i niemal 25 tys. rosyjskich.
24 czerwca 1812 – II wojna polska i inwazja Napoleona na Rosję. Wielka Armia liczyła 612 tys. żołnierzy różnych narodowości. Rosja zmobilizowała 623 tysiące. Była to pierwsza przegrana kampania wojenna cesarza Francuzów. Zginęło lub zmarło w odwrocie niemal 400 tys. żołnierzy napoleońskich. Klęską ta wstrząsnęła fundamentami imperium Napoleona. 
21 czerwca 1813 – decydująca klęska wojsk napoleońskich w Hiszpanii pod Vittorią. 50 tys. żołnierzy króla Józefa Bonapartego uległo 70 tys. żołnierzy koalicji lorda Arthura Wellingtona. Straty Francuzów dochodziły do 8 tys. żołnierzy oraz niemal cała artyleria (151 z 153 armat). Zwycięstwo nie było tanie – zginęło i zostało rannych ponad 5 tys. żołnierzy Wellingtona, a pościg został opóźniony, gdyż wojska sprzymierzonych skupiły się najpierw na plądrowaniu pozostawionego taboru Józefa Bonapartego.
9 czerwca 1815 – podpisanie aktu końcowego Traktatu Wiedeńskiego, który kończył okres 23 lat wojen rewolucyjnych i napoleońskich Francji. 19 czerwca kongres powołał Królestwo Polskie (Kongresowe) połączone z Rosją unią personalną (inkorporowane w 1832 roku, od 1874 roku nazywane Krajem Nadwiślańskim).
16 czerwca 1815 – ostatnia wygrana bitwa przez Napoleona. Została stoczona pod Ligny w Belgii między 68 tys. Francuzów a 84 tys. Prusaków. Straty tych ostatnich dochodziły do 20 tys. żołnierzy.
18 czerwca 1815 – ostatnia bitwa Napoleona pod Waterloo w Belgii zakończona ostateczną klęską cesarza. Zaangażowane siły to: 65 tys. Francuzów, 63 tys. Anglików, Holendrów i Niemców oraz 60 tys. Prusaków. Straty były bardzo ciężkie po obu stronach – koalicja straciła 22 tys. żołnierzy, zaś Bonaparte niemal 30 tysięcy.
4 czerwca 1859 – wojna austriacko-francuska o zjednoczenie Włoch i bitwa pod Magentą. 51 tys. Francuzów cesarza Napoleona III pobiło 62 tys. Austriaków, którzy stracili aż 10 tys. żołnierzy,  podczas gdy Francuzi tylko 4,5 tysiąca.
24 czerwca 1859 – największa bitwa wojny o zjednoczenie Włoch. Pod Solferino 130 tys. Francuzów cesarza Napoleona III (w tym 40 tys. Włochów) pobiło 120 tys. Austriaków. Straty były bardzo ciężkie – 17 tys. po stronie francuskiej i 20 tys. po stronie austriackiej.
30 czerwca 1908 – katastrofa tunguska na Syberii. Eksplozja meteorytu o rozmiarach wieżowca, pędzącego z prędkością 15 km/sek, który rozpadł się na kilka części na wysokości 10 km. Siła uderzenia powaliła drzewa w odległości 40 km, a sama detonacja była słyszana z ponad 1000 km.
29 czerwca 1913 – początek trwającej do 10 sierpnia II wojny bałkańskiej między Bułgarią (0,5 mln żołnierzy) a koalicją Serbi (320 tys.), Rumunii (300 tys.) i Grecji (250 tys.). W konflikt zaangażowała się także Czarnogóra (12 tys.) i Turcja (355 tys.). Wojna zakończyła się klęską Bułgarii. Kosztowała życie 140 tys. osób.
28 czerwca 1914 – zamach w Sarajewie na życie arcyksięcia Franciszka Ferdynanda Habsburga. Jego śmierć  stała się symboliczną przyczyną I wojny światowej. Główny zamachowca Gawriło Princip został uwięziony w twierdzy w Terezinie, gdzie zmarł 28 kwietnia 1918 roku w wieku 24 lat.
1 czerwca 1916 – dobiegła końca,  dwudniowa, największa bitwa morska I wojny światowej, zwana bitwą jutlandzką. Anglicy mieli 28 pancerników i 17 krążowników pancernych (stracili prawie 7 tys. marynarzy i 6 krążowników), zaś Niemcy mieli 22 pancerniki i 11 krążowników pancernych (stracili 3 tysiące marynarzy oraz po jednym pancerniku i krążowniku). Bitwa zakończyła się remisem. Anglicy ponieśli większe straty, ale Niemcom nie udało się przełamać blokady morskiej.
4 czerwca 1916 – rozpoczęła się największa w I wojnie światowej ofensywa wojsk rosyjskich na froncie wschodnim (Galicja i Wołyń), nazywana ofensywą Brusiłowa. Trwała ponad 3 miesiące. Rosjanie skoncentrowani do niej ponad 650 tys. żołnierzy. Choć zakończyła się klęską i stratą niemal pół miliona żołnierzy, doprowadziła do ciężkiej klęski Austro-Węgier (600 tys. żołnierzy strat), które ocalały tylko dzięki pomocy niemieckiej.
10 czerwca 1916 – koniec jednej z najkrwawszych bitew frontu włoskiego w czasie I wojny światowej. W wyniku prawie miesięcznych walk pod Asiago które nie przyniosły wygranej żadnej że stron, wojska włoskie i austriackie straciły po 150 tys. żołnierzy.
24 czerwca 1916 – początek jednej z największych i najbardziej krwawych bitew I wojny światowej na Zachodzie. Ciężkie walki nad Sommą trwały 5 miesięcy i zakończyły się kosztownym zwycięstwem Ententy, która straciła 400 tys. Brytyjczyków i 200 tys. Francuzów. Straty Niemców dochodziły do 450 tysięcy.
15 czerwca 1918 – początek ostatecznej klęski Austro-Węgier na froncie włoskim w czasie I wojny światowej. 9-dniowa bitwa pod Piawą. Ententa zaangażowała 965 tys. żołnierzy, w tym 900 tys. włoskich, zaś Austriacy – 946 tysięcy. Straty wyniosły niemal 90 tys. żołnierzy alianckich i 120 tys. habsburskich 
21 czerwca 1919 – operacja samozatopienia floty niemieckiej w angielskim porcie w Scapa Flow.
Na dnie spoczęło wtedy: 10 pancerników, 10 krążowników i 32 niszczyciele. Chodziło o to, aby internowana eskadra niemiecka nie została przejęta przez Ententę.
28 czerwca 1919 – podpisanie przez Niemcy traktatu pokojowego w Wersalu z państwami Ententy kończącego oficjalnie I wojnę światową.
1 czerwca 1926 – elekcja Ignacego Mościckiego na prezydenta II RP (kadencja 1926-1939).
22 czerwca 1941 – operacja „Barbarossa”, czyli agresja III Rzeszy i jej sojuszników (3,8 mln żołnierzy z 3,5 tys. czołgów) na ZSRR (2,9 mln żołnierzy, a po mobilizacji niemal 5 milionów z 23 tys. czołgów). Umownym końcem operacji była klęska Wehrmachtu  pod Moskwą 5 grudnia 1941 roku. Do tego czasu straty Hitlera dochodziły do 1 mln żołnierzy, zaś Stalina niemal 5 milionów, z czego 3 mln dostało się do niewoli.
4 czerwca 1942 – punkt zwrotny II wojny światowej na Pacyfiku. Trwająca 4 dni bitwa powietrzno-morska pod Midway. Japończycy stracili wszystkie 4 lotniskowce i 253 z 293 samolotów oraz 3,5 tys. marynarzy i lotników.
15 czerwca 1942 – II wojna światowa w Afryce Północnej i nieudana próba odsieczy (operacja „Battleaxe”) brytyjskiej 8. Armii (20 tys. żołnierzy i 200 czołgów) dla oblężonego Tobruku. Afrikakorps (13 tys. Niemców i Włochów z 200 czołgami) zatrzymał natarcie Anglików po 3 dniach zaciętych walk. Straty w broni pancernej wyniosły 91 czołgów brytyjskich i tylko 12 czołgów „Osi”.
28 czerwca 1942 – operacja „Blau”: letnia ofensywa niemiecka w południowej Rosji w celu zajęcia pól roponośnych Kaukazu. Zaangażowane siły – 1,2 mln Niemców, 160 tys. Rumunów i 200 tys. Węgrów. Rosjanie mieli ponad 2,7 mln żołnierzy. Punktem kulminacyjnym kampanii była klęska Hitlera pod Stalingradem. Armii Czerwonej udało się zatrzymać wojska niemieckie kosztem potwornych strat – 1,2 mln żołnierzy i niemal 5 tys. czołgów.
6 czerwca 1944 – operacja „Overlord”, inwazja aliancka w Normandii, największa tego typu operacja w historii wojen: ponad 350 tys. żołnierzy i marynarzy, 7 tys. okrętów wojennych i transportowych oraz 11 tys. samolotów. Utworzenie drugiego frontu w Europie Zachodniej.
22 czerwca 1944 – największe zwycięstwo Armii Czerwonej w czasie II wojny światowej. W wyniku tzw. operacji białoruskiej, 1,7 mln żołnierzy radzieckich rozbiło w ciągu 2 miesięcy niemiecką Grupę Armii „Środek” na Białorusi, zmuszając wojska niemieckie do całkowitego odwrotu z terytorium ZSRR. Straty Niemców dochodziły do 600 tys. żołnierzy, co stanowiło niemal 80% pierwotnego stanu. Rosjan zwycięstwo kosztowało niemal 800 tys. żołnierzy.
28 czerwca 1956 – protesty robotnicze (100 tys. osób) w Poznaniu, znane jako „Poznański Czerwiec”. Po 3 dniach rewolta została stłumiona przez policję i wojsko (10 tys. żołnierzy i 400 czołgów). W Poznaniu interweniowały oddziały 2 dywizji pancernych i 2 piechoty. Zginęło ok. 60 osób cywilnych, a 200 zostało rannych. Pamiętne były słowa premiera Józefa Cyrankiewicza: Każdy prowokator czy szaleniec, który odważy się podnieść rękę przeciw władzy ludowej, niech będzie pewny, że mu tę rękę władza ludowa odrąbie!
4 czerwca 1967 – początek III wojny izraelsko-arabskiej, tzw. wojny sześciodniowej. Izrael zaangażował 264 tys. żołnierzy, podczas gdy Egipt – 160 tysięcy, Syria – 75 tysięcy, Jordania – 55 tysięcy i Irak – 20 tysięcy. Wojna zakończyła się klęską państw arabskich, które straciły 20 tys. zabitych, 37 tys. rannych i 7 tys. w niewoli.
24 czerwca 1976 – ogłoszenie przez premiera rządu PRL Piotra Jaroszewicza kolejnych podwyżek cen doprowadziło dzień później do pierwszych protestów i strajków. Objęły one ponad 100 zakładów, zwłaszcza  w Radomiu, Ursusie i Płocku. Ilość osób protestujących szacuje się na 80 tysięcy.
7 czerwca 1981 – wojna Iraku z Iranem: operacja „Babilon”, czyli uderzenie lotnictwa izraelskiego na iracki reaktor atomowy Osirak pod Bagdadem. Obiekt został nieodwracalnie uszkodzony, co wstrzymało iracki program nuklearny.
6 czerwca 1982 – interwencja wojskowa Izraela (76 tys. żołnierzy) w Libanie i początek 3-letniej wojny. Po stronie palestyńskiej i sprzymierzonej Syrii zostało zmobilizowanych prawie 40 tys. żołnierzy. Przez kolejne lata Liban był pod syryjską okupacją, chociaż Izraelowi udało się zmusić bojówki palestyńskie do ewakuacji kraju.
4 czerwca 1989 – I tura częściowo wolnych wyborów do sejmu i całkowicie wolnych wyborów do senatu. Symboliczna data upadku komunizmu w Polsce.
29 czerwca 2014 – ogłoszenie powstania samozwańczego kalifatu fundamentalistycznego w Syrii i Iraku pod nazwą Państwa Islamskiego. Siły zbrojne oszacowano na 50 tys. dżihadystów w Syrii i 30 tys. w Iraku. Jako niby-państwo istniało do 23 marca 2019 roku.

 

 

 

 




Co się wydarzyło
w maju? 

Bitwa_pod_Ignacewem
8 maja 1863 - Powstanie Styczniowe i I bitwa pod Ignacewem, gdzie 2 tys. Rosjan pobiło 1,1 tys. żołnierzy polskich, którzy stracili 240 zabitych j rannych, podczas gdy oddziały carskie niespełna 100. 
22 maja 334 p.n.e. – inwazja Aleksandra Wielkiego na Persję i bitwa nad Granikiem. 37 tys. Mecodończyków pobiło wtedy 30 tys. Persów, którzy stracili ok. 6 tys. żołnierzy. 
 
 
11 maja 330 – uroczysta inauguracja nowej stolicy Cesarstwa Wschodniorzymskiego, Konstantynopola. Miasto było stolicą Bizancjum do 1453 roku. Po tureckim podboju zmieniono jego nazwę na Stambuł. Stolica osmańskiej Turcji do 1922 roku. 
 
29 maja 363 – kampania perska cesarza Juliana II Apostaty i bitwa pod Ktezyfonem, gdzie 60-tysięczna armia rzymska pobiła 100 tys. Persów, spośród których zginęło ponad 6 tysięcy. Do szturmu miasta niedoszło na wieść o nadejściu odsieczy króla perskiego Szapura II. 
 
31 maja 1223 – mongolski podbój Rusi i bitwa nad rzeką Kałką, w wyniku której 30-tysięczna armia mongolska rozbiła 40 tysięcy Rusinów, których straty dochodziły do 50% stanu.  
 
2 maja 1312 – papież Klemens V rozwiązał Zakon Templariuszy.
 
24 maja 1337 – ogłoszenie konfiskaty angielskiego lenna Gujenna we Francji przez króla francuskiego Filipa VI Walezjusza i symboliczny początek wojny stuletniej, trwającej (z przerwami) do 19 października 1453 roku. Trwała chronologicznie nie 100, ale 116 lat. 
 
30 maja 1434 – bitwa pod Lipanami, która położyła kres ponad 15-letnich wojen husyckich w Czechach. W batalii wzięło w niej udział 30 tys. czeskich husytow, dysponujących ponad tysiącem wozów bojowych zwanych taborem. 
 
26 maja 1521 – podbój Meksyku przez Hernana Cortesa: początek 2-miesięcznej bitwy o Tenochtitlan, gdzie 300 tys. Azteków (wojownicy i pospolite ruszenie) próbowało stawić opór 1,5 tys. Hiszpanów i 20 tys. Tlaskalanów. Upadek miasta przyniósł Aztekom straty rzędu 100 tysięcy wojowników i drugie tyle cywilów. 
 
11 maja 1573 – pierwsza wolna elekcja w Polsce: królem Polski został kandydat francuski, Henryk III Walezy. Koronacja odbyła się dopiero 11 lutego 1574 roku, a już 18 czerwca nastąpiła ucieczka króla do Francji, gdzie objął tron 13 lutego 1575 roku . 
 
1 maja 1576 roku odbyła się na Wawelu koronacja Stefana Batorego na króla Polski. Panował do 12 grudnia 1586 roku. 
 
19 maja 1643 – wojna trzydziestoletnia: klęska wojsk hiszpańskich (28 tys. żołnierzy) w bitwie z Francuzami (23 tys. żołnierzy) pod Rocroi. Straty Hiszpanów wynosiły 16 tysięcy, co stanowiło prawie 60% wszystkich jej wojsk. 
 
3 maja 1660 – pokój w Oliwie kończący „potop” szwedzki od 1665, czyli najazd króla Szwecji Karola X Gustawa na Polskę.
 
6 maja 1682 – przeniesienie siedziby królów Francji z Paryża do Wersalu przez Ludwika XIV Burbona. 
 
6 maja 1686 – tzw. pokój Grzymułtowskiego, kończący epokę wojen polsko-rosyjskich w XVII wieku. 
 
20 maja 1698 – odkrycie nowej drogi morskiej do Indii przez Portugalczyka Vasco da Gamę. 
 
1 maja 1707 – unia personalna Anglii i Szkocji: powstanie Królestwa Wielkiej Brytanii.  
 
3 maja 1791 – uchwalenie przez Sejm Wielki Konstytucji 3 Maja.
 
18 maja 1792 – początek agresji Rosji na Rzeczpospolitą, tzw. wojna w obronie Konstytucji 3 Maja. 70 tys. żołnierzy polskich przez 2 miesiące stawiało opór 100 tysiącom żołnierzy carskich. Zginęło 7 tys. Rosjan i 3 tys. żołnierzy polskich.  
 
5 maja 1794 – rosyjskie oblężenie Połańca, w którym opór do 16 maja stawiał Tadeusz Kościuszko. 7 maja wydany został uniwersał skierowany do wszystkich chłopów w Królestwie. 
 
2-3 maja 1808 – Dos de Mayo: rewolucja w Madrycie przeciwko detronizacji Burbonów i objęciu tronu przez Józefa Bonapartego; początek wojen napoleońskich w Hiszpanii trwających aż do wiosny 1814 roku. Wojna kosztowała życie niemal 400 tysięcy Hiszpanów (bez ludności cywilnej),  60 tysięcy Anglików i 240 tysięcy Francuzów i innych narodowości. 
 
 
16 maja 1811 – nierozstrzygnięta bitwa w Hiszpanii pod Albuerą między 25-tysięczną armią francuską a 35-tysieczną armią angielsko-hiszpańsko-portugalską. Straty wyniosły ok. 6 tys. żołnierzy napoleońskich i 7 tysięcy żołnierzy koalicji.
 
2 maja 1813 – zwycięstwo Napoleona (78 tys. żołnierzy) nad wojskami rosyjskimi i pruskimi (96 tys. żołnierzy) w bitwie pod Lützen w Saksonii. Straty wyniosły – 20 tys. Francuzów i 30 tys. żołnierzy koalicji. 
 
20-21 maja 1813 – zwycięstwo Napoleona (120 tys. żołnierzy) nad wojskami rosyjskimi i pruskimi (100 tys. żołnierzy) w bitwie pod Budziszynem. Straty wyniosły po 20 tysięcy żołnierzy po obu stronach. 
 
3 maja 1815 – podział ziem polskich na Kongresie Wiedeńskim: powstanie Królestwa Polskiego, Wielkiego Księstwa Poznańskiego oraz Rzeczypospolitej Krakowskiej. 
 
5 maja 1821 – śmierć Napoleona na Wyspie Św. Heleny. Cesarz zmarł na chorobę nowotworową w wieku zaledwie 52 lat. Na nowotwór zmarł też ojciec Napoleona, Charles – Carlo (1785), jeden z braci Napoleona, Lucjan (1840) oraz siostra cesarza, Karolina (1839). 
 
 
2 maja 1848 – Wiosna Ludów w Wielkopolsce: klęska Prusaków w bitwie pod Sokołowem. Około 3 tys. żołnierzy powstańczych Ludwika Mierosławskiego pobiło prawie 2 tys. Prusaków. Większość wojsk polskich stanowiła piechota kosynierska i pospolite ruszenie chłopskie. Dlatego poniesione straty (do 300 zabitych i rannych) były aż 6-krotnie wyższe niż pokonanych, ale lepiej uzbrojonych oddziałów pruskich. 
 
8 maja 1863Powstanie Styczniowe i I bitwa pod Ignacewem, gdzie 2 tys. Rosjan pobiło 1,1 tys. żołnierzy polskich, którzy stracili 240 zabitych j rannych, podczas gdy oddziały carskie niespełna 100. 
 
5 maja 1864 – Wojna Secesyjna w USA: początek dwudniowej bitwy w Wilderness. 102 tysiącom żołnierzy Unii nie udało się pobić 61 tysięcy żołnierzy Konfederacji. Straty po stronie Unii dochodziły do 18 tysięcy, zaś Konfederacji – 11 tysięcy. 
 
21 maja 1871 – tzw. krwawy tydzień, gdy wojska wierne rządowi w Wersalu (wersalczycy) stłumiły Komunę Paryską. W ciągu tygodnia pacyfikacji zginąć miało ok. 30 tys. Francuzów. 
 
1 maja 1890 – pierwsze obchody Międzynarodowego Święta Pracy. Dzień ten upamiętnia strajk robotniczy w Chicago z 1886 roku. W Polsce wniosek o ustanowienie święta był wniesiony do sejmu już w 1919 roku. Świętem państwowym został dopiero w 1950 roku. 
 
27 maja 1905 – kluczowa dla wojny Rosji z Japonią, dwudniowa bitwa morska pod Cuszimą na Morzu Żółtym. Zagładzie uległa niemal cała eskadra rosyjska obejmująca 11 pancerników i 9 krążowników. Zginęło lub zostało się do niewoli 11 tys. marynarzy carskich. 
 
2 maja 1915 – I wojna światowa: początek 4-dniowej bitwy Niemców (126 tys. żołnierzy) i Austriaków (90 tys. żołnierzy) z 269 tysiącami Rosjan pod Gorlicami w Galicji. Była to największa klęska armii rosyjskiej w Wielkiej Wojnie. Straciła ponad 100 tysięcy zabitych i rannych oraz ok. 240 tysięcy w niewoli. 
 
31 maja 1915 – pierwsze użycie broni chemicznej na ziemiach polskich w czasie I wojny światowej. Niemcy uwolnili chmurę 264 ton ciekłego chloru pod Bolimowem, co doprowadziło w kilkanaście minut do śmierci kilku tysięcy żołnierzy rosyjskich. 
 
2 maja 1921 – początek III powstania śląskiego. Zaangażowanych było w sumie niemal 40 tys. żołnierzy po stronie polskiej (pod koniec powstania bylo ich 65 tysięcy) i blisko 35 tys. żołnierzy niemieckich. Zacięte walki trwały do 5 lipca i ostatecznie zakończyły się przyłączeniem części Górnego Śląska do II RP. 
 
12 maja 1926 – zamach majowy Józefa Piłsudskiego w Warszawie i objęcie władzy przez obóz sanacyjny. W wyniku 4-dniowych walk ulicznych w stolicy, w które zaangażowanych było w sumie 20 tys. żołnierzy obu stron, zginęło 250 wojskowych i ponad 300 cywilów. 
 
12 maja 1935 – śmierć marszałka Polski Józefa Piłsudskiego w Warszawie. Przyczyną śmierci była choroba nowotworowa. Miał 68 lat. 
 
5 maja 1936 – wojska włoskie Benito Mussoliniego wkroczyły do stolicy Etiopii (Addis – Abeba). Wojna trwała od 3 października 1935 roku. Zakończyła się oficjalnie 4 dni po upadku stolicy. Mussolini zaangażował w podbój kraju niemal 400 tysięcy swoich żołnierzy, z których zginęło i zostało rannych ok. 13 tysięcy. 
 
10 maja 1940 – agresja III Rzeszy na Belgię, Holandię, Luksemburg i Francję. Podbój Europy Zachodniej zajął machinie wojennej Hitlera niewiele ponad miesiąc. Francja poddała się 22 czerwca. 
 
4 maja 1942 – początek 5-dniowej bitwy powietrzno-morskiej na Morzu Koralowym (Pacyfik) między flotą amerykańską i japońską. Pozostała nierozstrzygnięta. Amerykanie stracili jeden duży lotniskowiec (91 samolotów), zaś Japończycy mały lotniskowiec z 25 samolotami. Była to pierwsza bitwa lotniskowców w historii. 
 
12 maja 1942 – trwająca do 26 maja bitwa pod Charkowem na froncie wschodnim. Rosjanie zaangażowali w tę nieudaną kontrofensywę ok. 640 tys. żołnierzy z 1,2 tys. czołgami. Siły niemieckie były dużo mniejsze (350 tys. żołnierzy i 500 czolgow). Armia Czerwona poniosła druzgocącą klęskę. Straciła 60 tys. zabitych i rannych oraz 210 tysięcy w niewoli. Do tego niemal 700 czołgów czyli ponad połowę.  
 
13 maja 1943 – kapitulacja wojsk „Osi” w Afryce Północnej.  Trwająca prawie 3 lata wojna kosztowała życie 35 tys. Brytyjczyków, 16 tys. Francuzów i 3 tys. Amerykanów. Po stronie „Osi” zginęło 22 tys. Włochów, 18 tys. Niemców i 1,5 tys. Francuzów Vichy. 
 
3 maja 1945 – omyłkowe zbombardowanie przez lotnictwo brytyjskie w Zatoce Lubeckiej statków pasażerskich „Cap Arcona”, „Thielbeck” i „Athen”. Przewoziły one więźniów z obozu koncentracyjnego Neuengamme. Śmierć poniosło aż 7,7 tys. więźniów. 
 
6 maja 1945 – kapitulacja jeden z ostatnich twierdz III Rzeszy, Wrocławia. Miasto było oblężone od 13 lutego. Rosjanie zaangażowali w blokadę prawie 90 tys. żołnierzy. Zginęło lub zostało rannych około 60 tys. Rosjan! Z 50 tys. żołnierzy niemieckich, straty dochodziły do 30 tysięcy. Zginęło również ok. 80 tys. cywilów. 
 
8 maja 1945 – podpisanie w Berlinie aktu bezwarunkowej kapitulacji III Rzeszy. Walki w Europie trwały jednak nadal – kapitulacja Kurlandii nastąpiła 11 maja, w Jugosławii walki toczyły się jeszcze 15 maja, ostatnia wyspa na Kanale La Manche (Alderney) poddała się 16 maja, zaś niemiecka placówka na Spitsbergenie dopiero 4 września 1945 roku!
 
 
14 maja 1955 – powstanie Układu Warszawskiego, przymusowego politycznego i wojskowego sojuszu ZSRR z krajami Bloku Wschodniego, w tym PRL. Istniał do 1 lipca 1991 roku. Jedyną operacją wojskową UW była operacja „Dunaj”, czyli pacyfikacja Czechosłowacji w 1968 roku z udziałem 750 tysięcy żołnierzy Układu. 
 
1 maja 1961 – oficjalne ogłoszenie Kuby państwem socjalistycznym przez Fidela Castro. 
 
25 maja 1982 – wojna Iraku z Iranem: zakończenie irańskiej ofensywy (początek 30 kwietnia) o nazwie „Święte Miasto, która doprowadziła do odwrotu armii irackiej poza granicę Iranu. Obie strony zaangażowały w te walki po 70 tys. żołnierzy. Do irańskiej niewoli dostało się ponad 25 tys. Irakijczyków. 
 
1 maja 2004 – Polska w Unii Europejskiej.

 

 

 

 


Co się wydarzyło
w kwietniu?

Battle_of_Raszyn_1809_by_Wojciech_Kossak
19 kwietnia 1809 - bitwa pod Raszynem między 30 tys. Austriaków i 14 tys. żołnierzy Księstwa Warszawskiego. Batalia pozostała nierozstrzygnięta. Zginął m.in. polski poeta Cyprian Godebski.  
21 kwietnia 753 p.n.e. – według rzymskiej tradycji, data założenia Rzymu przez Romulusa. 
 
6 kwietnia 46 p.n.e. – wojna domowa w Republice Rzymskiej, bitwa między Juliuszem Cezarem (55 tys. cezarian) i 85 tysiącami zwolenników Gnejusza Pompejusza pod Tapsus w Afryce Północnej. Zwycięstwo Cezara i śmierć 10 tysięcy pompejan. 
 
14 kwietnia 69 – jedna z najbardziej krwawych bitew domowych stoczonych w tzw. roku czterech cesarzy w Cesarstwie Rzymskim. W bitwie pod Bedriackum w Italii zginęło niemal 40 tysięcy Rzymian po obu stronach. 
 
16 kwietnia 73 – koniec I wojny żydowskiej w Judei przeciwko Rzymowi. Upadek ostatniej twierdzy w Masadzie. Oblężenie prowadził 5-tysięczny korpus rzymski. Gdy przygotowywany był szturm generalny, okazało się iż cały garnizon żydowski (1 tys. osób) popełnił zbiorowe samobójstwo. 
 
30 kwietnia 311 – ogłoszenie aktu tolerancji religijnej w Cesarstwie Rzymskim przez cesarza Gajusza Galeriusza. Oficjalny koniec prześladowań wobec religii chrześcijańskiej . 
 
14 kwietnia 966 – symboliczna data chrztu Polski przez księcia Mieszka I. 
 
23 kwietnia 997 – męczeńska śmierć biskupa praskiego Wojciecha w czasie misji chrystianizacyjnej w kraju pogańskich Prusów. 
 
18 kwietnia 1025 – w Gnieźnie odbyła się koronacja królewska Bolesława I Chrobrego. Panował od 992 roku. Zmarł w roku koronacji. 
 
6 kwietnia 1204 – trwający do 13 kwietnia szturm Konstantynopola przez wojska IV krucjaty (22 tys. zbrojnych). Upadek miasta doprowadził do powołania Cesarstwa Łacińskiego, które istniało do 1261 roku. 
 
9 kwietnia 1241 – najazd mongolski na Polskę i bitwa pod Legnicą. W jej wyniku 8 tysięcy Mongołów rozbiło 10-tysięczne wojska księcia śląskiego Henryka Pobożnego, który zginął w bitwie. 
 
6 kwietnia 1291 – trwające do 18 maja oblężenie chrześcijańskiej twierdzy Akka w Palestynie (18 tys. krzyżowców) przez wojska muzułmańskie (60 tysięcy zbrojnych). Upadek Akki stanowił symboliczny koniec epoki krucjaty na Bliskim Wschodzie. 
 
25 kwietnia 1333 – koronacja królewska na Wawelu Kazimierza III Wielkiego; panował w Polsce 37 lat, był ostatnim Piastem na polskim tronie. 
 
2 kwietnia 1453 – rozpoczęło się tureckie oblężenie Konstantynopola. Sułtan Mehmed II skoncentrował 80 tysięcy żołnierzy i 70 ciężkich armat. Bizantyczycy (tylko 10 tysięcy zbrojnych) bronili się do 29 maja. Upadek miasta stanowił symboliczny koniec epoki średniowiecza. 
 
8 kwietnia 1525 – hołd pruski w Krakowie podpisany przez króla Polski Zygmunta I Starego i ostatniego wielkiego mistrza Zakonu Krzyżackiego Albrechta Hohenzollerna. Powstanie lennych Prus Książęcych. 
 
2 kwietnia 1559 – pokój w Cateau-Cambresis między Habsburgami, Francją i Anglią, kończący okres 65 lat tzw. wojen włoskich. Habsburgowie stali się dominującą siłą polityczną w Europie. 
 
1 kwietnia 1579 – powstanie Uniwersytetu Wileńskiego z inicjatywy króla Polski Stefana Batorego. 
 
7 kwietnia 1656 – bitwa pod Warką między 6-tysięczną dywizją koronną Stefana Czarnieckiego, a 3-tysięcznym korpusem szwedzkim, który stracił aż 60% stanu. Była to pierwsza wygrana bitwa w polu w okresie „potopu” szwedzkiego. 
 
19 kwietnia 1775 – potyczka pod Lexington i Concord między 4 tysiącami milicji amerykańskiej a 1 tys. żołnierzy angielskich. Początek 8-letniej wojny o niepodległość USA. 
 
20 kwietnia 1792 – początek wojny rewolucyjnej Francji z Austrią i Prusami. Początek pięcioletniej wojny z tzw. I koalicją antyfrancuską. Od 1798 roku do 1815 roku takich koalicji powstało jeszcze sześć. 
 
27 kwietnia 1792 – sporządzenie w Petersburgu aktu konfederacji tzw. targowickiej przeciwko Konstytucji 3 Maja. Ze względów propagandowych ogłoszono ją w nocy z 18 na 19 maja w Targowicy na Ukrainie.  
 
 
17 kwietnia 1794 – insurekcja warszawska; trwające 2 dni walki uliczne 3,5 tys. żołnierzy polskich i 2,5 tys. pospolitego ruszenia Jana Kilińskiego z 8 tys. Rosjan. Było to największe zwycięstwo wojsk powstańczych, zakończone zajęciem stolicy i odwrotem carskiego garnizonu, który stracił od 4 do 6 tysięcy żołnierzy.   
 
10 kwietnia 1796 – początek I kampanii włoskiej Bonapartego, którą zakończył pokój z Austrią w Campo Formio 17 października 1797 roku. 
 
16 kwietnia 1799 – kampania syryjska Napoleona: bitwa pod Górą Tabor, gdzie 4 tys. Francuzów pobiło 35-tysięczną armię turecką, która straciła 6,5 tys. żołnierzy. 
 
30 kwietnia 1803 – sprzedaż Luizjany przez Napoleona rządowi USA. Za kwotę 15 mln dolarów dokonała się największa transakcja sprzedaży nieruchomości w historii: 2,1 mln kilometrów kwadratowych, tj. 23% terytorium USA. 
 
19 kwietnia 1809 bitwa pod Raszynem między 30 tys. Austriaków i 14 tys. żołnierzy Księstwa Warszawskiego. Batalia pozostała nierozstrzygnięta. Zginął m.in. polski poeta Cyprian Godebski.  
 
6 kwietnia 1814 – pierwsza abdykacja cesarza Francuzów Napoleona I Bonapartego w Fontainebleau, po której został zeslany na wyspę Elbę. 
 
10 kwietnia 1814 – cztery dni po abdykacji Napoleona, nie wiedząc o tym fakcie, Francuzi i Anglicy (plus Hiszpanie i Portugalczycy) stoczyli ostatnią i zupełnie niepotrzebną bitwę pod Tuluzą w płd Francji. Życie straciło w niej w sumie 8 tys. żołnierzy obu stron. 
 
10 kwietnia 1831 – największe zwycięstwo wojsk polskich w Powstaniu Listopadowym; w bitwie pod Iganiami 11 tys. żołnierzy polskich pobiło 16 tys. Rosjan, którzy stracili ponad 5 tysięcy żołnierzy. 
 
6 kwietnia 1862 – wojna secesyjna w USA: dwudniowa bitwa pod Shiloh między wojskami Unii (65 tys. żołnierzy) i Konfederacji (45 tys. żołnierzy). Batalia zakończyła się klęską Południa, które straciło 10 tys. żołnierzy, podczas gdy straty Północy wynosiły 13 tysięcy.
 
9 kwietnia 1865 – kapitulacja wojsk Konfederacji gen. Roberta Lee pod Appomattox, co uznawane jest za symboliczny koniec wojny secesyjnej. Ostatnie punkty oporu konfederackiego broniły się nawet do 26 maja. W całej wojnie śmierć poniosło 620 tysięcy żołnierzy amerykańskich obu stron. 
 
14 kwietnia 1912 – katastrofa „Titanica”, zatonął niecałe 3h po zderzeniu z górą lodową (15.04), zginęło ponad 1,5 tysiąca pasażerów. 
 
 
24 kwietnia 1915 – początek ludobójstwa Ormian przez osmańską Turcję. W ciągu 2 lat zamordowanych zostało około 1 miliona Ormian. To drugie, po Holokauście, udokumentowane ludobójstwo zorganizowane przez władze konkretnego państwa.  
 
6 kwietnia 1917 – przystąpienie USA do I wojny światowej po stronie Ententy.
 
9 kwietnia 1917 – Ententa rozpoczęła miesięczną ofensywę w północno-wschodniej Francji znanej jako ofensywa Neville’a nad Sommą. Natarcie zakończyło się klęską Ententy, która straciła ponad 350 tysięcy żołnierzy. Straty niemieckie nie przekroczyły 200 tysięcy. 
 
6 kwietnia 1922 – uchwała Sejmu II RP o przyłączeniu ziemi wileńskiej (Litwy Środkowej) do Polski. 
 
16 kwietnia 1922 – traktat w Rapallo: odnowienie przymierza między Niemcami (Republika Weimarska) a Rosją (Rosja Radziecka). 
 
23 kwietnia 1935 – uchwalenie w II RP tzw. konstytucji kwietniowej. 
 
3 kwietnia 1940 – rozpoczęły się, trwające do 12 maja, egzekucje jeńców polskich przez NKWD z obozów internowania w Kozielsku (egzekucji dokonano w Katyniu, zamordowano ok. 4,4 tys. Polaków), Ostaszkowie (Charków- 3,8 tys. ofiar) i Starobielsku (Twer – 6,3 tys. ofiar). W sumie z rozkazu Stalina zamordowano prawie 22 tys. osób, w tym ponad 10 tys. oficerów Wojska Polskiego. 
 
9 kwietnia 1940 – agresja III Rzeszy na Norwegię i Danię. Hitler zaangażował w operację „Weserübung” ok. 120 tysięcy żołnierzy. 14 tys. żołnierzy duńskich broniło się tylko 2h. 60 tys. Norwegów z pomocą 35 tys. Anglików i Francuzów stawiało opór do 20 czerwca. Zginęło 5,5 tys. Niemców i 4 tys. Aliantów. 
 
6 kwietnia 1941 – operacja „Marita”: agresja III Rzeszy na Jugosławię i Grecję. W tę 2-miesięczną kampanię bałkańską było zaangażowanych po stronie „Osi”: 686 tys. Niemców, 565 tys. Włochów i 80 tys. Węgrów. Alianci to 850 tys. Jugosłowian, 430 tys. Greków i 60 tys. Brytyjczyków. 
 
19 kwietnia 1943 – największe powstanie zbrojne w getcie żydowskim w Warszawie. W wyniku trwających prawie miesiąc walk ulicznych zginęło lub zostało zamordowanych ok. 7 tys. Żydów, a resztę z około 40 tysięcy wywieziono do różnych obozów koncentracyjnych, w tym 6900 Żydów przeznaczono do natychmiastowej zagłady w Treblince. 
 
1 kwietnia 1945 – rozpoczęła się inwazja amerykańska na japońską wyspę Okinawę. Krwawe walki, trwające 3 miesiące kosztowały życie aż 20 tys. żołnierzy amerykańskich i niemal 80 tysięcy japońskich. 
 
16 kwietnia 1945 – jedna z największych katastrof morskich w historii: storpedowanie przez radziecki okręt podwodny L-3 niemieckiego frachtowca „Goya” na wysokości Helu. Statek przewoził uchodźców cywilnych. Zginęło ponad 6 tysięcy osób. Uratowano niespełna 200 rozbitków. 
 
 
28 kwietnia 1945 – egzekucja dyktatora faszystowskich Włoch Benito Mussoliniego przez włoski, komunistyczny ruch oporu. 
 
30 kwietnia 1945 – samobójcza śmierć Adolfa Hitlera w bunkrze pod Kancelarią III Rzeszy w Berlinie.
 
2 kwietnia 1982 – rozpoczęła się wojna między Argentyną a Wielką Brytanią o archipelag wysp na południowym Atlantyku, Falklandy / Malwiny. Konflikt trwał  ponad 2 miesiące. Zginęło lub zostało rannych ok. 1 tys. żołnierzy brytyjskich i ok. 1,7 tys. argentyńskich. Londyn utrzymał kontrolę nad archipelagiem. 
 
26 kwietnia 1986 – katastrofa w elektrowni atomowej w Czarnobylu na Ukrainie w ówczesnym ZSRR. W wyniku choroby popromiennej śmierć poniosło (według różnych danych) od 4 tys. do prawie 200 tysięcy osób. 
 
5 kwietnia 1990 – III RP, likwidacja Milicji Obywatelskiej i powołanie Policji Państwowej oraz przywrócenie Święta Konstytucji 3 Maja. 
 
8 kwietnia 1991 – początek wycofywania się Armii Radzieckiej z Polski. Do 17 września 1993 roku wycofano ok. 60 tysięcy żołnierzy, 600 czołgów, 1 tys. transporterów opancerzonych, 400 sztuk artylerii, 200 samolotów i 100 śmigłowców. 
 
5 kwietnia 1992 – trwające do 29 lutego 1996 roku oblężenie Sarajewa w czasie wojny domowej w byłej Jugosławii. Zginęło prawie 10 tysięcy żołnierzy serbskich i bośniackich oraz niemal 6 tys. cywilów. Było to najdłuższe i najbardziej krwawe oblężenie w historii Europy po II wojnie światowej. 
 
7 kwietnia 1994 – początek ludobójstwa w Rwandzie, gdzie w okresie 100 dni władze Hutu doprowadziły do wymordowania około 1 miliona współobywateli z plemienia Tutsi.  
 
2 kwietnia 1997 – przyjęcie Konstytucji RP przez Zgromadzenie Narodowe. 
 
10 kwietnia 2010 – katastrofa lotnicza rządowego samolotu Tu-154 w Smoleńsku. Śmierć poniosło 96 osób na pokładzie, w tym prezydent RP Lech Kaczyński. Nikt nie ocalał. 

 

 

 

 



Co się wydarzyło
w marcu? 

Philippoteaux_-_Lamartine_in_front_of_the_Town_Hall_of_Paris_rejects_the_red_flag
13 marca 1848 - rewolucja w Wiedniu i początek Wiosny Ludów w Cesarstwie Austriackim. 
10 marca 241 p.n.e. – I wojna punicka i bitwa morska koło Wysp Egadzkich między flotą rzymską (200 galer) i kartagińską (250 galer). Zakończyła się klęską Kartagińczyków, którzy stracili aż 120 okrętów. 
 
17 marca 45 p.n.e. – ostatnia bitwa wojny domowej w Rzymie między Juliuszem Cezarem (40 tys. żołnierzy) i Gnejuszem Pompejuszem Młodszym (70 tys. żołnierzy). Klęska pompejan pod Mundą, którzy stracili ponad 31 tysięcy zbrojnych. Cezar powrócił do Rzymu i objął rządy jako dyktator. 
 
15 marca 44 p.n.e. – Idy Marcowe; dzień zabójstwa Juliusza Cezara w wyniku spisku senackiego. 
 
7 marca 168 – początek 12-letnich rządów cesarza Rzymu Marka Aureliusza. Toczył częste wojny z plemionami barbarzyńskimi (wojny markomańskie) i Persją. 
 
5 marca 363 – początek kampanii wojennej cesarza rzymskiego Juliana II Apostaty przeciwko Persji. Pomimo taktycznych zwycięstw pod Ktezyfonem i Marangą, po nieoczekiwanej śmierci cesarza, armia rzymska rozpoczęła odwrót. 
 
7 marca 1000 – rozpoczął się słynny Zjazd Gnieźnieński z udziałem księcia Polski Bolesława I Chrobrego i cesarza Niemiec Ottona III. Trwał około tygodnia. 
 
4 marca 1386 – koronacja Władysława II Jagiełły na króla Polski na Wawelu (panował prawie 48 lat). 
 
25 marca 1519 – początek podboju Meksyku przez Hernana Cortesa i bitwa z indiańskim plemieniem Tabasków pod Cintla. Użycie nieznanych przez tubylców rodzajów broni – kawalerii i broni palnej. Zginęło tylko 2 Hiszpanów i aż 800 Indian. 
 
9 marca 1652 – pierwsze użycie liberum veto na Sejmie RP przez Władysława Sicińskiego. Formalnie chodziło tylko o brak zgody na przedłużenie obrad sejmu powyżej ustawowych 6 tygodni. 
 
3 marca 1613 – Michał I, carem Rosji i początek 300-letniego panowania dynastii Romanowów (1613-1917).
 
24 marca 1794 – przysięga Tadeusza Kościuszki na rynku w Krakowie i początek insurekcji kościuszkowskiej. 
 
5 marca 1798 – francuski podbój Szwajcarii. Przez następnych 5 lat istniała tam republika zwana Helwecką. Neutralność Szwajcarii potwierdził Kongres Wiedeński z 1815 roku. 
 
20 marca 1799 – zaczęło się 2-miesięczne oblężenie tureckiej twierdzy Akka w Palestynie przez Bonapartego. 13 tys. Francuzów nie udało się złamać oporu prawie 40 tys. Turków. Po stracie niemal 5 tys. żołnierzy i epidemii dżumy, Napoleon rozpoczął odwrót do Egiptu. 
 
25 marca 1799 – II koalicja antyfrancuska i bitwa pod Stockach w Niemczech. Zakończyła się klęską 38-tysięcznej armii francuskiej, która straciła ponad 4 tys. żołnierzy. 46 tysięcy Austriaków zapłaciło za swoje zwycięstwo prawie 6 tys. ofiar.  
 
24 marca 1801 – zabójstwo cara Rosji Pawła I w wyniku spisku pałacowego. Nowym imperatorem został jego syn Aleksander I (1801-1825).  
 
 
16 marca 1812 – trwające do 6 kwietnia oblężenie twierdzy Badajoz w Hiszpanii. 27 tys. Anglików przełamało opór zaledwie 5 tys. Francuzów, co kosztowało Brytyjczyków prawie 5 tys. zabitych i rannych. W odwecie wymordowali w zdobytym mieście 4 tys. hiszpańskich cywilów. 
 
7 marca 1814 – taktyczne zwycięstwo Napoleona w dwudniowej bitwie pod Craonne we Francji. Zarówno Francuzi, jak i Rosjanie z Prusakami stracili po 5 tysięcy żołnierzy. 
 
9 marca 1814 – taktyczna porażka Napoleona w bitwie z wojskami rosyjskimi i pruskimi pod Laon we Francji. Dwudniowa batalia kosztowała Francuzów 6,5 tys. żołnierzy, a koalicję ponad 4 tysiące. 
 
30 marca 1814 – trwający 2 dni szturm Paryża, którego upadek doprowadził 6 kwietnia do abdykacji Napoleona. 50 tys. Francuzów przez 48h stawiało opór 100 tysiącom Rosjan, Prusaków i Austriaków. Straty – 4 tys. Francuzów i 8 tys. sprzymierzonych.  
 
1 marca 1815 – powrót Napoleona z Elby do Francji i początek tzw. Cesarstwa 100-dniowego, zakończonego powtórną abdykacją cesarza 22 czerwca i zesłaniem na Wyspę Św. Heleny.  
 
3 marca 1846 – stłumienie powstania krakowskiego (trwającego od 21 lutego) przez wojska austriackie.  
 
 
19 marca 1848 – rewolucja w Berlinie i początek Wiosny Ludów w Prusach. 
 
23 marca 1849 – Wiosna Ludów we Włoszech. Klęska wojsk piemonckich w dwudniowej bitwie z Austriakami pod Novarą. Straty koalicji włoskiej wyniosły 4,5 tys. żołnierzy, a austriackie ponad 3 tysiące. 
 
17 marca 1861 – powstanie zjednoczonego Królestwa Włoch, ze stolicą w Turynie (1861-1865). 
 
30 marca 1867 – sprzedaż Alaski Stanom Zjednoczonych przez Rosję cara Aleksandra III. 
 
13 marca 1881 – zamach bombowy w Petersburgu i śmierć cara Rosji Aleksandra II. 
 
1 marca 1896 – jedna z największych klęsk włoskich w epoce kolonializmu, nieudana próba podboju Etiopii i bitwa pod Aduą. Straty – 15 tys. żołnierzy włoskich i 10 tys. etiopskich. 
 
8 marca 1910 – ogłoszenie w Kopenhadze dnia 8 marca Międzynarodowym Dniem Kobiet. 8 marca 1908 roku na ulicach Nowego Jorku odbył się marsz 15 tys. pracownic zakładów odzieżowych domagających się praw politycznych i ekonomicznych dla kobiet.
 
22 marca 1915 – zakończyło się półroczne oblężenie austriackiej twierdzy Przemyśl w Galicji przez wojska rosyjskie. Zginęło 20 tys. Austriaków, a 120 tysięcy dostało się do niewoli. Zdobycie twierdzy kosztowało Rosjan aż 115 tys. zabitych i rannych. 
 
16 marca 1916 – I wojna światowa: nieudana ofensywa rosyjska nad jeziorem Narocz. Straty Rosjan w wyniku 2-tygodniowych walk dochodziły do 80 tys. żołnierzy, w tym 12 tysięcy zmarło z powodu hipotermii. Niemcy wygrali bitwę kosztem „tylko” 20 tysięcy ofiar. 
 
15 marca 1917 – rewolucja lutowa w Rosji i abdykacja ostatniego cara Mikołaja II Romanowa. Zamordowany przez bolszewików 17 sierpnia 1918 roku ze swoją rodziną. 
 
3 marca 1918 – pokój brzeski między Rosją a Niemcami i Austro – Węgrami, kończył on I wojnę światową na Wschodzie zwycięstwem Państw Centralnych. 
 
9 marca 1918 – przeniesienie stolicy Rosji z Piotrogrodu (Petersburga) do Moskwy. 
 
21 marca 1918 – początek ostatniej ofensywy niemieckiej na froncie zachodnim, tzw. Kaiserschlacht. Została zatrzymana dopiero 15 lipca w tzw. II bitwie nad Marną. Zginęło lub zostało rannych ok. 140 tys. żołnierzy niemieckich i drugie tyle Ententy. 
 
18 marca 1921 – podpisanie traktatu pokojowego między II RP a Rosją Radziecką. Koniec wojny polsko – bolszewickiej.
 
21 marca 1933 – powstanie w Niemczech pierwszego obozu koncentracyjnego w Dachau, w którym zostanie zamordowanych ponad 40 tys. więźniów. 
 
16 marca 1935 – Adolf Hitler powołał Wehrmacht, czyli siły zbrojne III Rzeszy. 
 
8 marca 1937 – wojna domowa w Hiszpanii i początek 3-tygodniowej bitwy pod Gualadajarą. Klęska 35 tys. Włochów i 10 tys. nacjonalistów Francisco Franco w bitwie z 20 tysiącami republikanów. Straty nacjonalistów przekroczyły 3 tys. żołnierzy, zaś republikanów (choć wygrali) – aż 7 tysięcy. 
 
12 marca 1938 – Adolf Hitler dokonał anschlussu, czyli przyłączenia Austrii do III Rzeszy. Zaangażowanych było prawie 200 tysięcy żołnierzy niemieckich. Nie natrafiono na żaden opór. 
 
15 marca 1939 – aneksja Czech i Moraw przez III Rzeszę. 
 
5 marca 1940 – Biuro Polityczne w Moskwie, za zgodą Stalina, podjęło decyzję o wymordowaniu 25 tysięcy polskich jeńców wojennych.  
 
13 marca 1940 – koniec tzw. Wojny Zimowej, czyli agresji ZSRR na Finlandię. 3-miesięczny konflikt kosztował życie 30 tys. żołnierzy fińskich i 130 tys. Rosjan. 
 
11 marca 1941 – Kongres USA przyjął ustawę o pomocy dla krajów będących w stanie wojny z państwami „Osi”, tzw. Lend Lease Act. M.in. Moskwa otrzymała w darze 430 tys. samochodów, 22 tys. samolotów, 13 tys. czołgów, 3 mln ton benzyny, czy 15 mln par butów. W okresie Zimnej Wojny reżim komunistyczny pomniejszał pomoc wojskową Zachodu dla ZSRR, aby podkreślić rolę własną.
 
24 marca 1941 – pierwsza ofensywa Afrika Korps gen. Erwina Rommla w Libii. Natarcie zatrzymało się 10 kwietnia pod murami oblężonego Tobruku. 
 
1 marca 1945 – ostatnia szarża kawalerii polskiej w historii. II wojna światowa, operacja pomorska, bitwa pod Borujskiem. Straty – 350 żołnierzy 1. Warszawskiej Brygady Kawalerii LWP i 550 żołnierzy niemieckiej 163. Dywizji Piechoty. 
 
4 marca 1945 – początek trwającej do 18 marca bitwy o Kołobrzeg. Miasto szturmowało ponad 28 tys. żołnierzy polskich 1. Armii LWP. Broniło się około 10 tys. Niemców płk Fritza Fullriede’a. Zdobycie miasta kosztowało stronę polską prawie 4 tysiące żołnierzy.  
 
9 marca 1945 – najbardziej niszczycielski nalot lotnictwa amerykańskiego na Tokio. 2 tysiące ton bomb zapalających, które spadło na stolicę Japonii spowodowało burzę ogniową i śmierć ponad 120 tysięcy osób.  
 
10 marca 1959 – rozpoczęło się największe, dwutygodniowe powstanie zbrojne w Tybecie przeciwko okupacji Chińskiej Republiki Ludowej. Rewolta została brutalnie stłumiona przez wojska chińskie, które zabiły niemal 90 tys. Tybetańczyków.
 
2 marca 1965 – wojna wietnamska i rozpoczęcie przez lotnictwo USA trwających do 31 października 1968 roku nalotów na Wietnam Północny. W wyniku bombardowań zginęło ponad 180 tysięcy ludności cywilnej. 
 
9 marca 1953 – pogrzeb Józefa Stalina w Moskwie (zmarł 5 marca w Kuncewie w wieku 75 lat); jednego z największych zbrodniarzy w historii. Odpowiadał za śmierć ponad 20 milionów ludzi. 
 
3 marca 1968 – wojna wietnamska i zakończenie ponad miesięcznej bitwy o miasto Hue. Poniesione straty to: komunistyczny Wietnam Północny – 5 tys. żołnierzy, USA – 2 tysiące i Wietnam Południowy – 2,5 tysiąca. Do tego zginęło prawie 6 tys. cywilów. 
 
16 marca 1988 – armia iracka Saddama Husajna dokonała bombardowania kurdyjskiej wioski Halabdży w północnym Iraku przy użyciu broni chemicznej. Śmierć poniosło ponad 5 tys. Kurdów. Nie był to jedyny przypadek użycia broni masowego rażenia przez reżim w Bagdadzie przeciwko swoim własnym obywatelom. Podczas całej operacji „Al – Anfal” zamordowano przeszło 100 tysięcy ludności kurdyjskiej. 
 
12 marca 1999 – przystąpienie Polski do NATO.
 
20 marca 2003 – początek II wojny nad Zatoką Perską. Inwazja USA (ćwierć miliona żołnierzy) i Wielkiej Brytanii (50 tysięcy) na Irak. Po trzech tygodniach walk, opór armii irackiej został złamany, Irak poddany okupacji, a dyktator Saddam Husajn skazany na śmierć.  
 

 

 

 








Co się wydarzyło
w lutym?

20210120_202928
10 lutego 1986 - wojna Iraku z Iranem w latach 1980-1988: armia irańska rozpoczęła operację "Zorza 8" (85 tys. żołnierzy), która doprowadzić miała do odcięcia Iraku od Zatoki Perskiej.
15 lutego 339 p.n.e. – wykonanie wyroku śmierci na ateńskim filozofie Sokratesie. 
 
2 lutego 962 – koronacja cesarska króla Niemiec Ottona I Wielkiego (panował do 973 roku). 
 
8 lutego 1296 – zabójstwo króla Polski Przemysła II pod Rogoźnem z inicjatywy Brandenburgii (sprawa Pomorza Gdańskiego). 
 
1 lutego 1411 – I pokój toruński między Polską a Zakonem Krzyżackim. 
 
4 lutego 1454 – zbrojne powstanie Związku Pruskiego przeciwko Zakonowi Krzyżackiemu, które zapoczątkowało wojnę 13-letnią polsko – krzyżacką. 
 
11 lutego 1575 – wojska francuskiego kardynała Armanda de Richelieu rozpoczęły 4-miesięczne oblężenie hugenockiej twierdzy La Rochelle. Straty wyniosły: 12 tys. katolików i 22 tys. protestantów.
 
1 lutego 1655 – zakończyła się 4-dniowa bitwa pod Ochmatowem między wojskami polsko – tatarskimi (po 20 tys. żołnierzy) a wojskami kozackimi (40 tys. żołnierzy) i moskiewskimi (10 tys. żołnierzy). Straty Kozaków i Moskali dochodziły do 9 tysięcy, zaś Polaków i Tatarów prawie 6 tysięcy. 
 
2 lutego 1676 – koronacja wawelska króla Polski Jana III Sobieskiego (panował do 1696 roku). 
 
13 lutego 1706 – wojna domowa w Polsce („od Lasa do Sasa”) i klęska wojsk sasko – rosyjskich (straty – 15 tys. żołnierzy) w bitwie z wojskami króla Szwecji Karolem XII pod Wschową. 
 
10 lutego 1775 – Komisja Edukacji Narodowej tworzy Komisję do Ksiąg Elementarnych, pierwszą instytucję w Polsce odpowiedzialną za podręczniki i programy szkolne. 
 
1 lutego 1777 – tzw. sejm niemy w Warszawie pod kontrolą cara Rosji Piotra I Wielkiego. 
 
4 lutego 1789 – elekcja Jerzego Waszyngtona na pierwszego prezydenta USA (1789-1797).
 
2 lutego 1797 – I kampania włoska Bonapartego: po 9 miesiącach oblężenia skapitulowała twierdza Mantua. Do niewoli francuskiej dostało się 18 tysięcy żołnierzy austriackich. 
 
8 lutego 1807 – I wojna polska Napoleona: zakończyła się 2-dniowa bitwa pod Pruską Iławą, w której zginęło i zostało rannych w sumie ponad 40 tysięcy żołnierzy francuskich, rosyjskich i pruskich. Napoleon powiedział później: „Celowo dokonano tutaj takiej rzezi, by świat się przeraził i zapragnął pokoju”. 
 
13 lutego 1813 – bitwa pod Kaliszem, między wojskami napoleońskimi (6 tys. Sasów, 2 tys. Polaków i 1,5 tys. Francuzów), a 15 tys. Rosjan. Ostatnia bitwa na ziemiach polskich przed okupacją Księstwa Warszawskiego. 
 
1 lutego 1814 – kampania francuska Napoleona: nierostrzygnięta bitwa pod La Rothiere (straty: po 6 tysięcy żołnierzy francuskich oraz rosyjskich i pruskich). 
 
5 lutego 1831 – wkroczenie do Królestwa Polskiego 115-tysięcznej armii rosyjskiej feldmarszałka Iwana Dybicza (Powstanie Listopadowe). 
 
25 lutego 1831 – najbardziej krwawa bitwa Powstania Listopadowego, pod Grochowem. Straty polskie to 7 tysięcy żołnierzy, a straty Rosjan to 9,5 tysiąca. 
 
3 lutego 1863 – Powstanie Styczniowe i bitwa pod Węgrowem, gdzie 3,5 tys. żołnierzy polskich pobiło ok. 1 tys. Rosjan.  
 
6 lutego 1863 – Powstanie Styczniowe i 2-dniowa bitwa pod Siematyczami, gdzie 2,5 tys. Rosjan pobiło 4 tys. żołnierzy polskich. 
 
19 lutego 1846 – początek tzw. rabacji, czyli rzezi galicyjskiej Jakuba Szeli. W ciągu półtorej miesiąca bandy chłopskie wymordowały prawie 3 tysiące osób.  
 
8 lutego 1867 – powstanie Cesarstwa Austro – Węgier. Istniało do 1918 roku. 
 
20 lutego 1905 – rozpoczęła się największa bitwa wojny rosyjsko – japońskiej, pod Mukdenem. Trwała do 10 marca. Pobici Rosjanie stracili prawie 90 tys. żołnierzy, zaś Japończycy – 75 tysięcy. 
 
7 lutego 1915 – I wojna światowa: rozpoczęła się trwająca do 18 lutego II bitwa nad Jeziorami Mazurskimi, która zakończyła się klęską Rosjan (straty – 56 tys. zabitych i rannych). Niemcy stracili „tylko” 16 tysięcy żołnierzy.   
 
18 lutego 1915 – I wojna światowa: początek bitwy pod Przasnyszem. Do 26 marca zginęło i zostało rannych ok. 38 tys. Niemców i 67 tys. Rosjan. 
 
21 lutego 1916 – rozpoczęła się jedna z nakrwawszych bitew I wojny światowej, pod Verdun. W trakcie 10-miesięcznej batalii straty francuskie wyniosły dochodziły do 350 tysięcy żołnierzy, zaś straty niemieckie – 340 tysięcy!
 
1 lutego 1917 – Niemcy rozpoczęły nieograniczoną wojnę podwodną. 
 
14 lutego 1920 – oficjalny początek wojny polsko – bolszewickiej: potyczka pod Mostami. Wojna kosztowała życie 60 tys. żołnierzy polskich i 150 tys. rosyjskich.
 
10 lutego 1920 – w Pucku odbyła się uroczystość zaślubin Polski z morzem (gen. Józef Haller). 
 
26 lutego 1927 – „Mazurek Dąbrowskiego”, oficjalnie hymnem narodowym Polski. 
 
8 lutego 1940 – utworzenie przez Niemców getta żydowskiego w Łodzi. Istniało do 28 sierpnia 1944 roku. Przetrzymywano w nim sumie 200 tys. więźniów. Zginęło 50 tysięcy z nich. 
 
10 lutego 1940 – Stalin rozpoczął masowe dekoracje ludności polskiej z Kresów Wschodnich, zajętych po agresji 17 września 1939 roku. Szacuje się, że wywieziono około 350 tys. obywateli polskich. 
 
12 lutego 1941 – przybycie Niemieckiego Korpusu Afrykańskiego (Afrikakorps) gen. Erwina Rommla do Libii, na pomoc Włochom przeciwko Anglikom. Operacja nosiła kryptonim „Słonecznik”. 
 
8 lutego 1943 – II wojna światowa na Pacyfiku: zakończyła się trwająca od 7 sierpnia 1942 roku bitwa o Guadalcanal. Zginęło w niej ponad 32 tysięcy żołnierzy japońskich i 7 tys. amerykańskich.
 
21 lutego 1943 – taktyczne zwycięstwo wojsk niemieckich nad Armią Czerwoną pod Charkowem. W wyniku walk do 18 marca zginęło 12 tys. żołnierzy niemieckich i 45 tys. Rosjan. 
 
1 lutego 1944 – zamach AK na Franza Kutscherę, szefa SS i policji Dystryktu Warszawskiego. W odwecie Niemcy rozstrzelali 300 osób. 
 
4 lutego 1945 – początek konferencji „Wielkiej Trójki” w Jałcie, która miała określić porządek w Europie (w tym sprawa Polski) po kapitulacji III Rzeszy. 
 
10 lutego 1945 – zakończyła się 5-miesięczna bitwa w Lesie Hürtgen na Linii Zygfryda (granica niemiecko – francuska). Bitwa była nierozstrzygnięta. Straty – 33 tys. żołnierzy amerykańskich i 28 tys. niemieckich. 
 
19 lutego 1945 – II wojna światowa na Pacyfiku: początek trwającej do  26 marca bitwy o Iwo Jima. Straty wojsk amerykańskich wyniosły 27 tys. żołnierzy, zaś Japończyków – 23 tysiące. 
 
23 lutego 1945 – upadek Cytadeli i koniec miesięcznego oblężenia Poznania przez Armię Czerwoną. Od 24 stycznia ponad 15 tysięcy żołnierzy niemieckich (w tym 500 Węgrów i drugie tylu Estończyków i Łotyszy) broniło się przed 100 tysiącami Rosjan. Straty poniesione to 6 tysięcy zabitych i 16 tys. rannych żołnierzy radzieckich oraz 150 z 350 użytych czołgów.
 
10 lutego 1986 – wojna Iraku z Iranem w latach 1980-1988: armia irańska rozpoczęła operację „Zorza 8” (85 tys. żołnierzy), która doprowadzić miała do odcięcia Iraku od Zatoki Perskiej. Zginęło ok. 30 tys. Irakijczyków i 35 tys. Irańczyków, w tym 12 tysięcy w wyniku użycia irackiej broni chemicznej. Trwająca 8 lat wojna przyniosła ponad 1 milion ofiar śmiertelnych. 

 

 

 

 

 

Co się wydarzyło
w styczniu?

20201221_145442
10 stycznia 49 p.n.e. - Juliusz Cezar przekroczył rzekę Rubikon i wkroczył do Italii, co rozpoczęło wielką wojnę domową w imperium. W jej wyniku Cezar został dożywotnim dyktatorem Republiki. 

10 stycznia 49 p.n.e.Juliusz Cezar przekroczył rzekę Rubikon i wkroczył do Italii, co rozpoczęło wielką wojnę domową w imperium. W jej wyniku Cezar został dożywotnim dyktatorem Republiki. 

17 stycznia 395 – podział Cesarstwa Rzymskiego przez cesarza Teodozjusza I Wielkiego na Zachodnie i Wschodnie. 

20 stycznia 1320 – koronacja wawelska Władysława I Łokietka na króla Polski (panował do 2 marca 1333 roku).

10 stycznia 1356 – cesarz Karol IV ogłosił Złotą Bullę, ustalającą ustrój elekcji Świętego Cesarstwa Rzymskiego Narodu Niemieckiego. 

2 stycznia 1492 – upadek Emiratu Grenady, ostatniej twierdzy muzułmańskiej w Hiszpanii.

24 stycznia 1507 – koronacja wawelska Zygmunta I Starego (panował do 1 kwietnia 1548 roku). 

17 stycznia 1649 – akt koronacji, Jan II Kazimierz Waza, królem Polski (do abdykacji 16 września 1668 roku). 

26 stycznia 1699 – pokój w Karłowicach i koniec wojen polsko – tureckich. 

17 stycznia 1774 – akt koronacji, August III Saski, królem Polski (do 5 października 1763 roku).

21 stycznia 1793 – rewolucja francuska: egzekucja króla Francji Ludwika XVI Burbona i początek Republiki.

23 stycznia 1793 – Rosja i Prusy dokonały II rozbioru Polski: Austria nie wzięła udziału w rozbiorze (domagała się jednak w zamian Bawarii w Niemczech). 

9 stycznia 1797 – powstały Legiony Polskie we Włoszech pod rozkazami Jana Henryka Dąbrowskiego. 

14-15 stycznia 1797 – I kampania włoska Bonapartego: ostateczna klęska Austriaków w bitwie pod Rivoli (ich straty to ponad 14 tys. żołnierzy). 

29 stycznia 1814 – kampania francuska Napoleona i pierwsze zwycięstwo cesarza we Francji: bitwa pod Brienne i porażka wojsk rosyjsko – pruskich (straty – 3 tys. Francuzów i 4 tys. żołnierzy koalicji). 

25 stycznia 1831 – detronizacja cara Mikołaja I, jako króla Polski, przez Sejm Królestwa Polskiego: 5 lutego 1831 roku rozpoczęła się wojna polsko – rosyjska (Powstanie Listopadowe). 

14-15 stycznia 1863 – branka, czyli przymusowy pobór do armii carskiej w Warszawie, stał się powodem wybuchu Powstania Styczniowego (22 stycznia). 

18 stycznia 1871 – w Wersalu odbyła się koronacja króla Prus Wilhelma I na cesarza Niemiec: powstała II Rzesza Niemiecka (1871-1918). 

26 stycznia 1871 – Rzym, oficjalną stolicą Królestwa Włoch. 

28 stycznia 1871 – wojna francusko – pruska: kapitulacja Paryża po 4-miesięcznym oblężeniu (zginęło lub zostało rannych 24 tys. Francuzów i 12 tys. Prusaków). 

2 stycznia 1905 – wojna Rosji z Japonią i upadek Port Artur po 5-miesięcznym japońskim oblężeniu (zginęło lub zmarło prawie 60 tys Japończyków i 31 tys Rosjan). 

22 stycznia 1905 – „krwawa niedziela” w Petersburgu (zginęło niemal 1000 cywilów): początek rewolucji w Rosji. 

9 stycznia 1916 – zakończyła się największa operacja desantowa I wojny światowej pod Gallipoli. W wyniku trwających 8 miesięcy walk  zginęło 44 tys. Anglików i Francuzów oraz 87 tys. żołnierzy tureckich. Bitwa przyniosła klęskę Ententy. 

6 stycznia 1919 – Powstanie Wielkopolskie i bitwa o Ławicę (Poznań): zdobytych zostało aż 70 samolotów niemieckich. 9 stycznia lotnictwo powstańcze dokonało nalotu bombowego na Frankfurt nad Odrą. 

3 stycznia 1925 – Benito Mussolini ogłosił się dyktatorem Włoch. 

30 stycznia 1933 – Adolf Hitler,  kanclerzem Niemiec.

17 stycznia 1944 – II wojna światowa we Włoszech: początek 4-miesięcznej  bitwy pod Monte Cassino (zginęło ok. 20 tys. Niemców i aż 54 tys. Aliantów). 

27 stycznia 1944 – przełamanie przez Armię Czerwoną trwającej 900 dni blokady Leningradu (w czasie oblężenia zginęło lub zmarło ponad 1,5 mln żołnierzy radzieckich i ludności cywilnej). 

12 stycznia 1945 – początek ofensywy zimowej Armii Czerwonej na ziemiach polskich: operacja wiślańsko – odrzańska. 

20 stycznia 1945 – Armia Czerwona wkroczyła do Konina. Do miasta wjechały wtedy czołgi radzieckiego 8. Zmechanizowanego Korpusu Pancernego gen. por. Iwana Driemowa.

27 stycznia 1945 – wyzwolenie niemieckiego obozu zagłady Auschwitz w Oświęcimiu: dzień ten jest obchodzony jako Międzynarodowy Dzień Pamięci o Ofiarach Holokaustu.

29 stycznia 1945 – największa katastrofa morska w historii: storpedowanie przez radziecki okręt podwodny S-13 niemieckiego statku „Wilhelm Gustloff” (Ławica Słupska na Bałtyku): zginęło ponad 6600 osób (ponad 4 razy więcej niż na „Titanicu”). 

10 stycznia 1946 – pierwsze posiedzenie Zgromadzenia Ogólnego ONZ w Londynie. 

1 stycznia 1959 – rewolucja kubańska Fidela Castro.

28 stycznia 1986 – katastrofa amerykańskiego wahadłowca „Challenger” z 7 astronautami na pokładzie (wszyscy zginęli). 

17 stycznia 1991 – początek operacji ONZ „Pustynna Burza” przeciwko okupacji Kuwejtu przez Irak Saddama Husajna.  

 

 

 

 

 

Co się wydarzyło
w grudniu?

German_soldier_Ardennes_1944.jpeg.jpeg
16 grudnia 1944 - ostatnia ofensywa Hitlera w czasie II wojny światowej: bitwa zimowa o Ardeny. 

18 grudnia 218 p.n.e. – II wojna punicka i klęska Rzymian w bitwie z Hannibalem nad rzeką Trebbią. Zginęło 20 tys. żołnierzy rzymskich i 5 tys. kartagińskich.

25 grudnia 800 – koronacja cesarska Karola Wielkiego.

25 grudnia 1025 – Mieszko II królem Polski.

25 grudnia 1076 – Bolesław Śmiały  królem Polski.

6 grudnia 1240 – najazd mongolski na Ruś i spalenie Kijowa.

8 grudnia 1506 – koronacja królewska Zygmunta Starego: panował w Polsce aż 41 lat.

6 grudnia 1656 – potop szwedzki: ogłoszenie w Radnot aktu rozbioru Rzeczypospolitej między Szwecję, Brandenburgię, Siedmiogród, Kozaków i Litwę.

5 grudnia 1758 – wojna siedmioletnia: klęska Austriaków w bitwie z królem pruskim Fryderykiem Wielkim pod Lutynią na Śląsku (straty – 6,5 tys. żołnierzy pruskich i 10 tys. austriackich).

7 grudnia 1791 – w wieku zaledwie 35 lat zmarł Wolfgang Amadeusz Mozart.

4 grudnia 1798 – zwycięstwo wojsk francusko-polskich (7 tys. Francuzów i 3 tys. polskich legionistów) nad armią neapolitańską (40 tys. żołnierzy) pod Civita Castellana.

24 grudnia 1800 – nieudany zamach bombowy na Bonapartego w Paryżu  przy użyciu tzw. machiny piekielniej: zginęły 22 osoby, a ponad 100 zostało rannych.

2 grudnia 1804 – koronacja Napoleona I Bonapartego na cesarza Francuzów (1804-1815)

2 grudnia 1805 – bitwa „trzech cesarzy” pod Austerlitz. Klęska i rozpad koalicji austriacko – rosyjskiej: straty – 9 tys. Francuzów i 28 tys. sprzymierzonych.

20 grudnia 1808 – rozpoczęło się najbardziej krwawe oblężenie wojen napoleońskich, Saragossy w Hiszpani. Do kapitulacji miasta 29 lutego 1809 roku zginęło lub zmarło aż 54 tys. Hiszpanów!

5 grudnia 1848 – likwidacja autonomii Wielkiego Księstwa Poznańskiego przez Prusy.

2 grudnia 1852 – koronacja Napoleona III Bonapartego na cesarza Francuzów (1852-1870).

11 grudnia 1862 – wojna secesyjna w USA: początek 5-dniowej bitwy pod Fredericksburgiem, gdzie zginęło lub zostało rannych ponad 13 tys. żołnierzy Unii.

17 grudnia 1903 – pierwszy lot samolotem w historii braci Wright.

2 grudnia 1914 – rozpoczęła się 10-dniowa bitwa pod Limanową, w której udział brały Legiony Polskie Józefa Piłsudskiego (straty – 12 tys. Austriaków i 30 tys. Rosjan).

6 grudnia 1917 – koniec trwającej od 20 listopada bitwy pod Cambrai, w której Anglicy po raz pierwszy użyli broni pancernej: straty to 44 tys. Anglików i 180 czołgów oraz 37 tys. Niemców.

27 grudnia 1918 – początek trwającego do 16 lutego 1919 roku powstania wielkopolskiego.

14 grudnia 1922 – Gabriel Narutowicz, prezydentem II RP (zamordowany 16 grudnia).

10 grudnia 1924 – literacka nagroda Nobla dla Władysława Reymonta za „Chłopów”.

5 grudnia 1941 – bitwa pod Moskwą: rozpoczęła się zimowa ofensywa Armii Czerwonej: choć wojska niemieckie zostały zmuszone do odwrotu nawet na 300 km od stolicy, to Rosjan zwycięstwo to drogo kosztowało; 140 tys. zabitych żołnierzy.

7 grudnia 1941 – japoński atak powietrzny na Pearl Harbor: przystąpienie USA do II wojny światowej.

8 grudnia 1941 – utworzenie przez Niemców obozu zagłady w Chełmnie nad Nerem,  gdzie miano zamordować ponad 200 tys. ofiar.

16 grudnia 1944ostatnia ofensywa Hitlera w czasie II wojny światowej: bitwa zimowa o Ardeny. 

2 grudnia 1956 – początek rewolucji kubańskiej Fidela Castro.

13 grudnia 1981 – ogłoszenie stanu wojennego w Polsce.

8 grudnia 1991 – oficjalna data rozwiązania Związku Radzieckiego.

10 grudnia 1996 – literacka nagroda Nobla dla Wisławy Szymborskiej. 

 

 

 

 

Co się wydarzyło
w listopadzie?

National_Museum_in_Poznan_-_Przejście_przez_Berezynę.JPG
29 listopada 1812 - zakończyła się 4-dniowa bitwa nad Berezyną, stanowiąca finał odwrotu Napoleona z Rosji. Zginęło ok. 25 tys. żołnierzy Wielkiej Armii i 15 tys. rosyjskich.

1 listopada 82 p.n.e. – pierwsza wojna domowa w Republice Rzymskiej (Sulla vs. Mariusz): bitwa pod Bramą Kolińską w Rzymie (zginąć miało prawie 50 tys. Rzymian, a kolejnych 10 tys. zabito już po bitwie).

19 listopada 1190 – powstanie Zakonu Krzyżackiego w Jerozolimie (obecna stolica – Wiedeń).

5 listopada 1370 – śmierć króla Kazimierza Wielkiego i koniec dynastii Piastów w Polsce.

10 listopada 1444 – śmierć króla Polski Władysława Warneńczyka w bitwie z Turkami pod Warną: zginęło wtedy
5 tys. muzułmanów i 7 tys. chrześcijan.

16 listopada 1632 – wojna trzydziestoletnia: jedna z największych bitew tego konfliktu, pod Lützen w Saksonii: zarówno katolicy, jak i protestanci stracili po 6 tys. żolnierzy.

11 listopada 1673 – druga bitwa pod Chocimiem: hetman Jan Sobieski rozbił armię turecką Husejna Paszy (zginęło ok. 20 tys. Turków).

3 listopada 1771 – konfederacja barska w Polsce: próba porwania króla Stanisława Augusta Poniatowskiego.

4 listopada 1794 – insurekcja kościuszkowska: rzeź Pragi przez wojska rosyjskie (zamordowano ok. 12 tys. cywilów).

9 listopada 1799 – zamach stanu Bonapartego we Francji i początek konsulatu: początek rządów napoleońskich.

6 listopada 1806 – początek powstania wielkopolskiego przeciwko pruskiemu zaborcy; jako odpowiedź na wkroczenie armii napoleońskiej na ziemie polskie. 

29 listopada 1812 zakończyła się 4-dniowa bitwa nad Berezyną, stanowiąca finał odwrotu Napoleona z Rosji. Zginęło ok. 25 tys. żołnierzy Wielkiej Armii i 15 tys. rosyjskich.

20 listopada 1815 – II pokój paryski  i koniec epoki wojen napoleońskich.

8 listopada 1914 – zakończyła się trwająca od 28 września wielka bitwa pod Warszawą, przyniosła  klęskę wojsk niemiecko – austriackich: poniesione straty to 65 tys. Rosjan oraz 140 tys. żołnierzy Państw Centralnych.

7 listopada 1917 – początek rewolucji bolszewickiej w Rosji.

1 listopada 1918 – powstanie Związku Harcerstwa Polskiego (ZHP)

11 listopada 1918 – koniec I wojny światowej; odzyskanie niepodległości przez Polskę.

16 listopada 1938 – zakończyła się największa bitwa hiszpańskiej wojny domowej nad rzeką Ebro (od 26 lipca): zginęło ok. 20 tys. republikanów i 10 tys. nacjonalistów.

4 listopada 1942 – punkt zwrotny wojny w Afryce Północnej: klęska wojsk „Osi” w II bitwie pod El Alamein (straty w zabitych i rannych – 14 tys. Anglików oraz 20 tys. Niemców i Włochów; do tego ogółem 1 tys. rozbitych czołgów obu stron).

22 listopada 1942 – Armia Czerwona zamknęła „kocioł”  pod Stalingradem: okrążonych zostało ok. 260 tys. żołnierzy niemieckich (walki trwały do 2 lutego 1943).

4 listopada 1956 – interwencja wojskowa Moskwy na Węgrzech w celu obalenia antykomunistycznej rewolucji.

4 listopada 1956 – interwencja wojskowa Anglii i Francji przeciwko Egiptowi w strefie Kanału Sueskiego (wojna sueska).

9 listopada 1989 – rozpoczęła się rozbiórka Muru Berlińskiego.

20 listopada 1989 – uchwalenie Konwencji Praw Dziecka przez ONZ.

 

 

 

Co się wydarzyło
w październiku?

800px-Schweikart_Tadeusz_Kościuszko
10 października 1794 - klęska Tadeusza Kościuszki w bitwie z Rosjanami pod Maciejowicami (straty - 4 tys. żołnierzy polskich i 2,5 tys. rosyjskich).

1 października 331 p.n.e. – inwazja Aleksandra Wielkiego na Persję: bitwa pod Gaugamelą (straty Persów miały wynieść aż 40 tys. żołnierzy).

6 października 105 p.n.e. – klęska wojsk rzymskich w bitwie z Germanami pod Arausio: zginęło 40 tys. Rzymian
i 15 tys. barbarzyńców.

19 października 202 p.n.e. – koniec II wojny punickiej: klęska Hannibala w bitwie z Rzymianami pod Zamą (zginęło ok. 25 tys. Kartagińczyków i tylko 5 tys. Rzymian).

9 października 1000 – dotarcie do Ameryki Północnej (dzisiejsza Kanada) Leifa Erikssona Wikinga.

28 października 1237 – założenie miasta Berlina, stolicy Marchii Brandenburskiej.

16 października 1384 – Jadwiga Andegaweńska, królem Polski.

11 października 1492 – dotarcie Krzysztofa Kolumba do Bahamów: oficjalna data odkrycia Ameryki.

31 października 1517 – ogłoszenie „95 tez” przez Marcina Lutra: początek reformacji w Niemczech.

7 października 1571 – klęska Turków w bitwie morskiej z flotą chrześcijańską pod Lepanto (straty tureckie to 16 tys. marynarzy i 300 galer wojennych).

5 października 1582 – papież Grzegorz XII wprowadził kalendarz gregoriański, obowiązujący w krajach katolickich.

14 października 1773 – Sejm rozbiorowy w Warszawie powołał Komisję Edukacji Narodowej: pierwsze ministerstwo edukacji w Europie.

8 października 1777 – wojna o niepodległość USA: klęska Anglików w bitwie pod Saratogą (straty angielskie –
8 tys. żołnierzy).

10 października 1794klęska Tadeusza Kościuszki w bitwie z Rosjanami pod Maciejowicami (straty – 4 tys. żołnierzy polskich i 2,5 tys. rosyjskich).

14 października 1806 – kampania napoleońska w Prusach: klęski Prusaków w bitwach pod Jeną (straty – 25 tys. żołnierzy) i Auerstedt (straty – 15 tysięcy).

19 października 1813 – zakończyła się 4-dniowa „bitwa narodów” pod Lipskiem: klęska Napoleona i śmierć ks. Józefa Poniatowskiego (straty – 70 tys. żołnierzy sprzymierzonych i 60 tysięcy napoleońskich).

2 października 1939 – kampania wrześniowa w Polsce: kapitulacja Helu.

5 października 1939 – kampania wrześniowa w Polsce: ostatnia bitwa z Niemcami pod Kockiem.

3 października 1942 – Niemcy z poligonu w Peenemünde na wyspie Uznam wystrzelili pierwszą rakietę typu V-2, która jako pierwsza przekroczyła umowną granicę kosmosu. 

 

 

 

Co się wydarzyło we wrześniu?

Lejb_Guard_Litov_attack_at_Borodino
5 września 1812 - inwazja Napoleona na Rosję: bitwa pod Borodino trwająca do 7.09 (straty to ok. 40 tys. żołnierzy napoleońskich i prawie 60 tysięcy Rosjan). 

12 września 490 p.n.e. – wojska Aten pokonały armię perską w bitwie pod Maratonem. Zginąć miało ok. 4 tys. Persów i podobno tylko 200 Ateńczyków. 

2 września 31 p.n.e. – rzymska wojna domowa; bitwa morska pod Akcjum (zginęło w tej bratobójczej batalii prawie 8 tys. Rzymian) i objęcie władzy w Rzymie przez Oktawiana Augusta. 

4 września 476 – detronizacja ostatniego cesarza Rzymu Romulusa Augustulusa: koniec starożytności.

23 września 1331 – nierozstrzygnięta potyczka polsko – krzyżacka pod Koninem. Na czele wojsk polskich stał sam król Władysław Łokietek. Miasto i gród w Koninie zostały spalone. 4 dni później doszło do walnej bitwy pod Płowcami.

2 września 1621 – początek bitwy polsko – tureckiej pod Chocimiem (do 9.10): straty to 15 tysięcy po stronie polskiej i ponad 40 tys. po stronie tureckiej. 

12 września 1683 – wojska polsko-niemieckie pokonały Turków pod murami oblężonego Wiednia. W samej bitwie zginęło 4 tys. żołnierzy sprzymierzonych i 10 tys. Turków. 

3 września 1791 – rewolucja francuska: uchwalenie Konstytucji.

6 września 1794 – insurekcja kościuszkowska: koniec trwającego od 13.07 lipca, oblężenia Warszawy przez Prusaków. 

5 września 1812inwazja Napoleona na Rosję: bitwa pod Borodino trwająca do 7.09 (straty to ok. 40 tys. żołnierzy napoleońskich i prawie 60 tysięcy Rosjan). 

2 września 1870 – klęska i pruska niewola cesarza Francuzów Napoleona III Bonapartego pod Sedanem; zjednoczenie Niemiec.

5 września 1914 – I wojna światowa na Zachodzie i inwazja niemiecka na Francję: początek 5-dniowej bitwy nad Marną (straty w zabitych: 80 tys. Francuzów i 70 tys. Niemców). 

1 września 1939 – agresja III Rzeszy na Polskę i początek II wojny światowej.

17 września 1939 – agresja ZSRR na Polskę i Dzień Sybiraka w Polsce. 

3 września 1941 – pierwsze użycie Cyklonu B w niemieckim obozie zagłady w Auschwitz. 

3 września 1943 – inwazja aliancka na Włochy, które podpisują zawieszenie broni.         

Autorem "Kartki z kalendarza" jest p. Szymon Jagodziński