W dniach 5–10 kwietnia 2025 roku w Szczecinie, Świnoujściu oraz Berlinie odbyła się polsko-niemiecka wymiana młodzieży w ramach projektu „Pamięć utracona, pamięć ocalona”. Uczestnikami byli uczniowie i uczennice I Liceum Ogólnokształcącego im. T. Kościuszki w Koninie oraz Katharinen-Gymnasium z Ingolstadt (Bawaria, Niemcy).

Głównym celem projektu było pogłębienie wiedzy o przesiedleniach, wypędzeniach i migracjach ludności po II wojnie światowej – szczególnie w kontekście relacji polsko-niemieckich, ale także w ujęciu globalnym. Projekt miał również na celu budowanie relacji między młodzieżą obu krajów, rozwijanie umiejętności językowych, pracy zespołowej oraz wrażliwości na złożoną problematykę historyczną.

Pierwszym etapem był pobyt w Szczecinie – mieście o zmiennej tożsamości i burzliwej przeszłości, które stało się naturalnym miejscem refleksji nad pamięcią i granicami – geograficznymi i międzyludzkimi. Już pierwszego dnia uczestnicy integrowali się podczas warsztatów komunikacyjnych i gier zespołowych prowadzonych w trzech językach: polskim, niemieckim i angielskim.

Wspólnie odwiedziliśmy Centrum Dialogu Przełomy – muzeum poświęcone historii regionu po 1945 roku. Uczniowie pracowali z eksponatami i rozmawiali o losach mieszkańców Pomorza Zachodniego po wojnie. Duże wrażenie zrobiła też wizyta na Cmentarzu Centralnym – jednym z największych w Europie – gdzie uczestnicy poznawali jego historię i symbolikę.

W XIII Liceum Ogólnokształcącym w Szczecinie odbyły się kolejne warsztaty. Uczniowie klasy niemieckojęzycznej oprowadzili swoich rówieśników po szkole i okolicy, przygotowali zajęcia w języku niemieckim oraz quiz wiedzy o mieście.

W programie znalazła się również wycieczka na wyspę Uznam – wspólne zwiedzanie Ahlbeck i Świnoujścia było okazją do przekraczania granic nie tylko geograficznych, ale i kulturowych.

Kolejnym punktem była wizyta w Berlinie i zwiedzanie Centrum Dokumentacyjnego „Ucieczka, Wypędzenie, Pojednanie” – miejsca poświęconego przymusowym migracjom. Wystawa ukazywała zjawisko wypędzeń w szerszej perspektywie, odwołując się do różnych doświadczeń ludzi zmuszonych do opuszczenia swoich domów z powodu wojny, prześladowań i zmian politycznych.

Zajęcia miały różnorodny charakter – uczestnicy nie tylko słuchali, ale także aktywnie pracowali w grupach międzynarodowych, tworzyli prezentacje, prowadzili dyskusje, dzielili się doświadczeniami i szukali odpowiedzi na stawiane pytania. Współpraca przebiegała w atmosferze otwartości i wzajemnego szacunku.

Młodzież wykazała się zaangażowaniem, dojrzałością i dużym zainteresowaniem tematyką historyczną. Potrafiła trafnie analizować złożone procesy i odnieść je do współczesności.

Zwieńczeniem projektu była wizyta w schronie przeciwlotniczym z czasów II wojny światowej w Szczecinie. To miejsce, z zachowanymi niemieckimi napisami, stało się symbolicznym zakończeniem wspólnej podróży przez historię.

Projekt został dofinansowany przez Polsko-Niemiecką Współpracę Młodzieży (PNWM), dzięki czemu możliwa była realizacja całego programu – pobytu, warsztatów i wyjazdów edukacyjnych.

Choć projekt dobiegł końca, jego efekty – zdobyta wiedza, wspomnienia i nawiązane relacje – pozostaną na długo. „Pamięć utracona, pamięć ocalona” to nie tylko tytuł projektu, lecz także osobiste doświadczenie każdego z uczestników.