Bitwa pod Monte Cassino

(17 stycznia - 19 maja 1944 roku)

Bitwa ta nazywana była również bitwą o Rzym, a kluczem do włoskiej stolicy było przełamanie linii potężnych umocnień niemieckich zwanych Linią Gustawa, która przecinała w poprzek Półwysep Apeniński. Obsadzało ją 135 tys. żołnierzy niemieckiej 10. Armii, w tym kluczowy punkt oporu w miasteczku Cassino – 1. dywizja spadochronowa i dywizja pancerna „Hermann Göring”. Podejmowane od 17 stycznia przez brytyjską 8. Armię próby przełamania frontu z marszu spęzły na niczym. Także próba obejścia 22 stycznia uderzeniem amerykańskiej 5. Armii pod Anzio została zablokowana przez niemiecką 14. Armię. Postanowiono zatem skruszyć Linię Gustawa masą 240 tys. żołnierzy obu połączonych armii sprzymierzonych.

Rozpoczęła się wyczerpująca i krwawa, 4-miesięczna kampania. Już 22 stycznia ruszyła pierwsza ofensywa w dolinie rzeki Rapido. Zakończyła się porażką – w krótkim czasie zginęło 1,7 tys. Amerykanów i 1,5 tys. Francuzów (Marokańczyków). Z podobnym skutkiem zakończyła się próba natarcia 11 lutego. Na skutek poniesionych strat Alianci musieli przesunąć na tyły pięć swoich dywizji. 15 lutego lotnictwo alianckie przeprowadziło pierwszy dywanowy nalot na Monte Cassino, na które spadło 600 ton bomb. Klasztor benedyktyński uległ w gruzach. Tego samego dnia ruszyła druga ofensywa brytyjskiej 8. Armii. Już po 4 dniach ciężkich walk natarcie zalamało się. 15 marca ruszyła trzecia ofensywa. Na miasto i okolice spadło ponad 1 000 ton bomb i 10 tysięcy pocisków artyleryjskich. Po 10 dniach „krwawej rzeźni” stało się jasne, że niemieckiego oporu nie da się złamać. Po 11 dniach wojny pozycyjnej straty obu armii alianckich dochodziły do 48 tys. poległych, zmarłych, rannych i zaginionych.

Ostateczne uderzenie 11 maja ruszyło na 30-kilometrowym froncie. Na głównym kierunku nacierać miał 2. Korpus Polski. Pierwsze jego uderzenie załamało się. Równocześnie na lewym skrzydle ruszyło natarcie Francuskiego Korpusu Ekspedycyjnego, które w końcu wbiło klin w niemieckie lewe skrzydło. 17 maja ruszyło drugie natarcie korpusu polskiego. Pod tym dwustronnym uderzeniem, niemiecka 10. Armia rozpoczęła odwrót na Linię Hitlera, 15 km z tyłu. W nocy z 17 na 18 stycznia Niemcy ewakuowali się z ruin klasztoru na Monte Cassino. To był symboliczny koniec bitwy. 4 czerwca amerykańska 5. Armia wkroczyła do Rzymu. Straty obu stron były bardzo ciężkie – zginęło ok. 20 tys. Niemców i aż 54 tys. Aliantów, w tym 4 tysiące żołnierzy polskich.